2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde adayların belirlenmesi

Bugün, 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde adayların belirlenmesi geniş bir kitlenin büyük ilgisini çeken bir konu olmaya devam ediyor. 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde adayların belirlenmesi'e olan ilginin artmasıyla birlikte, bu konuya çeşitli açılardan yaklaşmak ve kaliteli, güncel bilgiler sağlamak büyük önem taşıyor. Bu makalede, 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde adayların belirlenmesi ile ilgili en önemli yönlerden bazılarını inceleyerek günümüz toplumu üzerindeki etkisini ve farklı alanlarla ilgisini analiz edeceğiz. 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde adayların belirlenmesi, zaman içindeki evriminden modern dünyadaki etkilerine kadar, günlük yaşamın farklı yönleri üzerindeki etkisini tam olarak anlamak için özel ilgiyi ve ayrıntılı analizi hak eden bir konudur.

Türkiye'de çok sayıda siyasi parti, 14 Mayıs 2023 tarihinde Türkiye cumhurbaşkanını belirlemek için yapılacak olan Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminden önce aday seçim süreçlerinden geçti. TBMM'de temsil edilen en az 20 milletvekili ile temsil edilen ya da bir önceki genel seçimlerde oyların %5'ten fazlasını alan partiler doğrudan aday çıkarabildiler. Her iki kriteri de karşılamayan adayların 22-27 Mart 2023 tarihleri arasında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından en az 100.000 imza almaları gerekmekteydi.

Mevcut cumhurbaşkanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) genel başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhur İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı olduğunu açıkladı. Cumhur İttifakı'nın diğer bileşenleri Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Büyük Birlik Partisi (BBP), Erdoğan'ın adaylığını destekledi.

Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti ve Demokrat Parti'nin üyesi olduğu Millet İttifakı ve DEVA, GP ve SAADET dahil olmak üzere altı muhalefet partisinin kurduğu Altılı Masa'nın adayının 13 Şubat tarihinde yapılacak olan toplantıda kararlaştırılması bekleniyordu.[1] Ancak 2023 Kahramanmaraş depremleri nedeniyle toplantı ertelendi. Millet İttifakı aday belirleme toplantısını 2 Mart tarihinde gerçekleştirdi. 3 Mart tarihinde Meral Akşener, İYİ Parti GİK toplantısı sonrası yaptığı açıklamada 2 Mart'taki toplantıda Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı olarak Kemal Kılıçdaroğlu'nun adaylığının onaylandığını açıkladı ve İYİ Parti'nin masadan ayrıldığını bildirdi. 3 gün sonra İYİ Parti, CHP ile yaptığı görüşmeler sonrası Altılı Masa'ya yeniden katıldı. Millet İttifakı, 6 Mart 2023 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu'nun ortak cumhurbaşkanı adayı olduğunu açıkladı.

Diğer iki aday olan Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce ve ATA İttifakı'nın adayı Sinan Oğan da 100.000'den fazla imza alarak cumhurbaşkanı adayı oldular. Muharrem İnce, seçime 3 gün kala adaylıktan çekildi.

Resmî adaylar

Cumhurbaşkanlığı adaylarının resmî listesi 31 Mart 2023'te Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilan edildi.[2]

Oy pusulasındaki sıralamaya göre resmî adaylar
1 2 3 4
Recep Tayyip Erdoğan Muharrem İnce[not 1] Kemal Kılıçdaroğlu Sinan Oğan
AK Parti
Cumhur İttifakı 		Memleket Partisi CHP
Millet İttifakı 		Bağımsız aday
ATA İttifakı

Adaylık süreci

Cumhur İttifakı

9 Haziran 2022 tarihinde iktidarda olan Adalet ve Kalkınma Partisi'nin lideri ve mevcut cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2023 seçimlerinde de aday olacağını açıkladı.[3] Erdoğan'ın adaylığı, Cumhur İttifakı'nın diğer üye partileri Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Büyük Birlik Partisi (BBP) tarafından destekleniyordu.[4][5] MHP lideri Devlet Bahçeli, Cumhur İttifakı adayının Erdoğan olacağını birden çok kez dile getirmişti.[6][7] Bazı hukukçular ve muhalif siyasetçiler, 2014 ve 2018 seçimlerinde Erdoğan iki defa cumhurbaşkanı seçildiği için yasalara göre meclisin erken seçim kararı almadıkça bir defa daha aday olamayacağını belirttiler.[8] Mustafa Şentop, Ersan Şen, Metin Feyzioğlu ve diğer bazı hukukçular,[9] 2018'de başkanlık sistemine geçildiği için ve isim benzerliği dışında yeni bir makamın oluştuğunu ileri sürerek 2018'deki seçimin Erdoğan'ın ilk dönemi olduğunu söyledi.[10] Freedom House'a göre Erdoğan, ilk dönemi erken sona erdiği için 2023'te yeni sistemde tekrar aday olma hakkına sahiptir.[11] Erdoğan'ın aday olamayacağını belirten bazı hukukçular ise Anayasa'daki maksimum görev döneminin değiştirilmediğini ve bu durumda sistemlerin değil anayasasının baz alınması gerektiğini belirterek bu görüşe karşı çıktılar.[8]

Erdoğan'ın aday olmaması durumunda İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar için de iktidarın ortak adayı olacağına dair spekülasyonlar yapıldı.[12][13] Aynı şekilde Baykar Teknoloji Yönetim Kurulu başkanı Selçuk Bayraktar'ın da ortak aday olacağı iddia edildi. Bayraktar, bu iddiayı "bunlar tevatürden ibaret" diyerek reddetti.[14]

26 Mart 2023 tarihinde Recep Tayyip Erdoğan'ın adaylığı YSK tarafından oy birliğiyle kabul edildi.[15]

Cumhur İttifakı ya da bağımsız kişilerden olası adaylar
Recep Tayyip Erdoğan Devlet Bahçeli Süleyman Soylu Hulusi Akar Selçuk Bayraktar
Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı MHP Genel Başkanı İçişleri Bakanı Millî Savunma Bakanı Baykar Teknoloji Yönetim Kurulu başkanı
Cumhur İttifakı ortak adayı Kendisi tarafından reddedildi Spekülasyon yapıldı Spekülasyon yapıldı Kendisi tarafından reddedildi

Millet İttifakı ve Altılı Masa

Ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti ve Demokrat Parti'nin kurduğu Millet İttifakı ve bu ittifaka ek olarak Saadet Partisi, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi'nin de üyesi olduğu Altılı Masa'nın “ayrım ve rekabet görüntüsü vermemek” amacıyla birden çok aday çıkarmayacağı ve ortak bir adayda anlaşacağı kaydedildi.[16] Altılı Masa'nın 25 Ocak 2023'te yaptığı toplantıda cumhurbaşkanı adayının nasıl belirleneceği ilk kez konuşuldu.[17] Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti ve Demokrat Parti'nin üyesi olduğu Millet İttifakı ve DEVA, GP ve SAADET dahil olmak üzere altı muhalefet partisinin kurduğu Altılı Masa'nın adayını 13 Şubat tarihinde yapılacak olan toplantıda kararlaştırması bekleniyordu.[1] Ancak 2023 Kahramanmaraş depremleri nedeniyle toplantı ertelendi. 3 Mart tarihinde Meral Akşener, İYİ Parti GİK toplantısı sonrası yaptığı açıklamada 2 Mart'taki toplantıda Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı olarak Kemal Kılıçdaroğlu'nun adaylığının onaylandığını açıkladı ve İYİ Parti'nin masadan ayrıldığını bildirdi. 3 gün sonra İYİ Parti, CHP ile yaptığı görüşmeler sonrası Altılı Masa'ya yeniden katıldı.[18]

6 Mart 2023 tarihinde Millet İttifakı, Kemal Kılıçdaroğlu'nun ortak cumhurbaşkanı adayı olduğunu açıkladı.[19] 26 Mart 2023 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu'nun adaylığı YSK tarafından oy birliğiyle kabul edildi.[15]

Kemal Kılıçdaroğlu

Ana muhalefet partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi içinde birden çok isim hakkında cumhurbaşkanı adayı olacağı konusunda iddialar ortaya atıldı. Parti lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun adaylığı,[20] TBMM CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel,[21] Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba,[22] Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek[23] gibi CHP'li milletvekilleri ve belediye başkanları tarafından desteklendi. Buna rağmen seçim anketlerine ve bazı taraflara göre Kılıçdaroğlu, CHP'den çıkacak olası adaylar arasında Erdoğan karşısında İmamoğlu ve Yavaş'a göre kazanma olasılığı en düşük isimdi.[24][25] CHP'nin müttefiki İYİ Parti, Kılıçdaroğlu'nun adaylığına mesafeli yaklaşmaktaydı.[26][27] İttifakın dışında, normal şartlarda Kılıçdaroğlu'nun adaylığını desteklemeyen[28] Memleket Partisi'nin lideri Muharrem İnce, Kılıçdaroğlu'nun aday olması durumunda seçimin 2. turunda Erdoğan karşısında Kılıçdaroğlu'nu destekleyeceklerini açıkladı.[29] 4 Şubat 2023 tarihinde CHP genel merkezine "Ben Kemal, geliyorum!" yazılı pankart asılması sonrası genel merkez binasının yakınındaki karlı zemine "Kılıçdaroğlu aday olmasın" yazıldı.[30] Aynı gün birkaç kişi elinde "Kılıçdaroğlu aday olmasın" yazılı pankartlarla genel merkez önüne giderek protesto yaptı ve gündeme girdi.[31] CHP Gençlik Kolları Başkanı Gençosman Killik, "Birilerinin eline pankart tutuşturup, genel merkeze gönderenler fazla şaşırmasın, sabrımızı taşırmasınlar. CHP gençliği yüzbinlerle ölçülmez." diyerek protestoları eleştirdi.[32] Yine aynı gün Kılıçdaroğlu İstanbul'da bir etkinlik konuşması yaparken salondaki bir kişi "Kılıçdaroğlu aday olma" diye bağırdı,[33] orada bulunanlar kişiyi susturmaya çalıştı.[34]

Altılı Masa 2 Mart 2023 tarihinde adayı belirlemek için toplandı. Aday ismi o gün belirlense de adayın adı daha sonra açıklanacaktı.[35] Toplantıda İYİ Parti hariç tüm partilerin Kemal Kılıçdaroğlu'nun adaylığına onay verdiği iddia edildi[36] ve o gün bazı İYİ Partili isimler partinin Kılıçdaroğlu'nun adaylığına karşı olduklarını belirtmek için bazı paylaşımlar yaptı.[37] 3 Mart 2023 tarihinde İYİ Parti, Kemal Kılıçdaroğlu'nun cumhurbaşkanlığı adaylığını desteklemediği için resmen Altılı Masa'dan ayrılma kararı aldı.[38] 3 gün sonra İYİ Parti, CHP ile yaptığı görüşmeler sonrası Altılı Masa'ya yeniden katıldı.[18]

Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş

2019 yerel seçimlerinde ve yenilenen İstanbul seçimlerinde iki kez AK Parti adayı Binali Yıldırım karşısında kazanan ve AK Parti'nin 2004'ten beri elinde bulundurduğu İstanbul büyükşehir belediye başkanlığını alan Ekrem İmamoğlu ismi de cumhurbaşkanı adaylığı için tartışıldı. İmamoğlu, Erdoğan'ın karşısında seçimlerde yarışacak en güçlü adaylardan biri olarak kabul edilmekteydi.[39] Kendi yaptığı açıklamada "cumhurbaşkanlığı ile ilgili bir gündemim yok" dedi ve sürecin Altılı Masa tarafından belirleneceğini belirtti.[40][41] İYİ Parti Gençlik Politikaları Koordinatörü Orhun Ertürkmen, İmamoğlu ya da Yavaş'ın adaylığını desteklediklerini söyledi.[42]

2019 yerel seçimlerinde iktidar partisinin adayına karşı kazanmış Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş da, olası adaylar arasındaydı. Yavaş da Ekrem İmamoğlu gibi Erdoğan'a karşı kazanabilecek güçlü bir aday olarak kabul edilmekteydi.[43] Cumhurbaşkanlığı seçimi için yapılan anketlerin çoğunda Erdoğan'ın önünde çıkmıştır.[24][44] 6 Aralık 2022'de Yavaş, kendisine adaylıkla ilgili sorulan soruya, "Altılı Masa ne derse ona uyacağız" diyerek yanıt verdi.[42][45] Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ, Mansur Yavaş'ın aday gösterilmesini istedi.[46] Özdağ ayrıca Altılı Masa'nın Yavaş'ı aday göstermemesi durumunda kendilerinin Yavaş'a adaylık teklif edeceklerini açıkladı.[47] HDP TBMM Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, Mansur Yavaş'ın adaylığına karşı olduklarını söyledi.[48]

3 Mart 2023 tarihinde İYİ Parti, Kemal Kılıçdaroğlu'nun cumhurbaşkanlığı adaylığını desteklemediği için Meral Akşener yaptığı basın açıklamasında Altılı Masa'yı eleştirdi.[38] Aynı açıklamada Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş'a aday olmaları için çağrıda bulundu. Bu çağrıdan sonra, Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş dahil 5 CHP belediye başkanı, Kemal Kılıçdaroğlu ile görüştü.[49] Görüşme sonrasında Akşener'in çağrısı, İmamoğlu ve Yavaş tarafından reddedildi.[50] 3 gün sonra İYİ Parti, CHP ile yaptığı görüşmeler sonrası İmamoğlu ve Yavaş'ın cumhurbaşkanı yardımcısı olması şartıyla Altılı Masa'ya yeniden katıldı.[18][51]

CHP'den diğer olası adaylar

Area Araştırma başkanı Murat Karan, Kılıçdaroğlu aday olmazsa Altılı Masa'nın İlhan Kesici'yi aday göstereceğini iddia etti.[52] Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş[53] ve Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan,[54] cumhurbaşkanı adaylığı teklifi gelirse kabul edeceklerini açıkladı.

Cumhuriyet Halk Partisi ve bağımsız kişilerden olası adaylar
Kemal Kılıçdaroğlu Ekrem İmamoğlu Mansur Yavaş Lütfü Savaş İlhan Kesici Tanju Özcan
CHP Genel Başkanı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı CHP İstanbul milletvekili Bolu Belediye Başkanı
Millet İttifakı ortak adayı Kendisi tarafından reddedildi Kendisi tarafından reddedildi Spekülasyon yapıldı Spekülasyon yapıldı Spekülasyon yapıldı

Altılı Masa'daki diğer olası adaylar

İYİ Parti lideri Meral Akşener cumhurbaşkanı adayı olmayacağını ve ana muhalefetin desteklediği parlamenter sisteme geçilirse başbakan adayı olacağını açıkladı.[55][56] Demokrasi ve Atılım Partisi lideri Ali Babacan, cumhurbaşkanı adayı olarak gösterilirse kabul edeceğini söyledi.[57] 11 Mart 2022'de Kemal Kılıçdaroğlu, Altılı Masa'daki liderlerden birinin aday olabileceğini söylemişti.[58]

6 Eylül 2022'de Kemal Kılıçdaroğlu, eski cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün adaylığı için "Herkes aday olma hakkına sahiptir" açıklamasını yaptı.[59] 2018 cumhurbaşkanlığı seçiminde muhalefetin adaylık görüşmelerinde Abdullah Gül'ün de adı geçmişti.[60]

Gazeteci Nihat Genç, muhalefetin adayının eski Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç olacağını iddia etti. İYİ Parti Genel Sekreteri Uğur Poyraz ve CHP milletvekili Gürsel Tekin bu iddiayı yalanladı. Tekin, adayın CHP'li olacağını söyledi.[61] Gazeteci Emin Çapa, Halk TV'de yaptığı açıklamada adayın belli olduğunu ve siyasetle bir bağının olmadığını söyledi. Bu açıklamanın üzerine Muhtar Kent ya da Özgür Demirtaş'ın aday olacağı iddia edildi. CHP tarafından bu iddialar yalanlanarak iki ismin de aday olmayacağı ve böyle bir potansiyele sahip olmadıkları belirtildi.[62]

Altılı Masa ve bağımsız kişilerden olası adaylar
Meral Akşener Ali Babacan Ahmet Davutoğlu Temel Karamollaoğlu Gültekin Uysal Abdullah Gül Haşim Kılıç Muhtar Kent Özgür Demirtaş
İYİ Parti lideri DEVA Partisi lideri GP lideri ve eski başbakan SAADET lideri DP lideri Eski cumhurbaşkanı Eski Anayasa Mahkemesi başkanı İş insanı Akademisyen
Kendisi tarafından reddedildi Spekülasyon yapıldı Spekülasyon yapıldı Spekülasyon yapıldı Spekülasyon yapıldı Spekülasyon yapıldı Yalanlandı Yalanlandı Yalanlandı

Emek ve Özgürlük İttifakı

TİP Genel Başkanı Erkan Baş ve HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, Kemal Kılıçdaroğlu'nun adaylığını destekleyecekleri yönünde beyanda bulundu.[63][64]

2014 ve 2018 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olan ve şu anda tutuklu durumdaki eski HDP eş genel başkanı Selahattin Demirtaş, HDP yöneticileri ile yapılan adaylık görüşmesinde hukuki durumunun adaylık için uygun olmadığını söyledi.[65]

Gazeteci İsmail Saymaz, eski BDP eş genel başkanı ve Diyarbakır büyükşehir belediye başkanı Gültan Kışanak ve eski AİHM yargıcı Rıza Türmen'in adaylık olasılığının olduğunu iddia etti.[66] Gültan Kışanak, kendisine cumhurbaşkanı adaylığı hakkında sorulan soruya, "Cumhurbaşkanlığı adaylığı ile ilgili süreç, partimiz HDP tarafından yürütülmektedir" dedi.[67]

22 Mart 2023'te Emek ve Özgürlük İttifakı cumhurbaşkanı aday çıkarmayacağını açıkladı.[68]

28 Nisan 2023'te Emek ve Özgürlük İttifakı resmi olarak Kemal Kılıçdaroğlu'nu destekleme kararı aldı.[69]
Emek ve Özgürlük İttifakı ve bağımsız kişilerden olası adaylar
Selahattin Demirtaş Gültan Kışanak Rıza Türmen
Eski HDP eş genel başkanı ve siyasi tutuklu Eski BDP eş genel başkanı Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargıcı
Kendisi tarafından reddedildi Spekülasyon yapıldı Spekülasyon yapıldı

Diğer adaylar

Ahmet Özal

Türkiye İttifakı'nın bir bileşeni olan Tek Parti'nin genel başkanı Ahmet Özal, ittifakın ortak cumhurbaşkanı adayı olarak açıklandı.[70] Ahmet Özal aday olası için gereken 100.000 imzayı toplayamadı.

Doğu Perinçek

Vatan Partisi lideri Doğu Perinçek, 2023 seçimlerinde cumhurbaşkanı adayı olduğunu açıkladı.[71] Doğu Perinçek Aday olması için gereken 100.000 imzayı toplayamadı.

Fatih Erbakan

Yeniden Refah Partisi lideri Fatih Erbakan, Eylül 2021'de partisinin çalışmaları için ziyaret ettiği Konya'da, kendi cumhurbaşkanı adaylığına ilişkin sorulan soruya "Potansiyel cumhurbaşkanı adayıyım" diyerek yanıt verdi.[72] 3 Mart 2023'te Yeniden Refah Partisi'nin resmî sosyal medya hesaplarından yaptığı açıklamada, Fatih Erbakan'ın cumhurbaşkanı adayı olacağı belirtildi.[73] 24 Mart 2023 tarihinde Fatih Erbakan partisinin Cumhur İttifakı'na katıldığını ve Recep Tayyip Erdoğan lehine cumhurbaşkanlığı adaylığından çekildiğini açıkladı.[74]

Muharrem İnce

Memleket Partisi lideri ve bir önceki seçimde cumhurbaşkanı adayı olan Muharrem İnce, 2023 seçimlerinde de cumhurbaşkanı adayı olduğunu açıkladı.[75] Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ, öncelikli tercihleri olan Mansur Yavaş'ın aday olmaması durumunda İnce'yi destekleyeceklerini açıkladı.[76] İnce, "Kimsenin yedek adayı olmadığını" söyleyerek Özdağ'ın açıklamasını "siyasi nezaketsizlik" olarak niteledi. Ayrıca Memleket Partisi; Zafer Partisi, Doğru Parti ve Adalet Partisi'nin kurması planlanan ittifaktan da ayrıldığını açıkladı.[77] 12 Mart 2023'te Memleket Partisi üyeleriyle yapılan ön seçim sonrası Muharrem İnce'nin cumhurbaşkanı adayı olduğu resmen açıklandı.[78] Muharrem İnce 25 Mart günü 100.000 imzayı toplayarak aday olmaya hak kazandı.

11 Mayıs 2023'te Muharrem İnce, adaylıktan çekildiğini açıkladı.[79]

Mustafa Sarıgül

Türkiye Değişim Partisi lideri Mustafa Sarıgül, Ocak 2021'de kendi cumhurbaşkanı adaylığına ilişkin yaptığı açıklamada, partisinin adaylık konusunda tartışacağını ve kararı vereceğini söylemişti.[80] 6 Mart 2023'te Millet İttifakı'nın adayının Kemal Kılıçdaroğlu olarak belirlenmesinden sonra Sarıgül, "Bu geçiş dönemi için en uygun aday o masada Kemal Kılıçdaroğlu’dur” diyerek Kılıçdaroğlu'nun adaylığını destekledi.[81]

Öztürk Yılmaz

Yenilik Partisi lideri Öztürk Yılmaz, Kemal Kılıçdaroğlu'nun cumhurbaşkanı adayı olmasının ardından kendi adaylığını açıkladı. Açıklamasında Altılı Masa'yı eleştirdi ve aday olabilmek için gereken 100 bin imzayı istedi.[82] 20 Mart 2023'te adaylıktan çekildiğini açıkladı.[83]

Cem Uzan

Eski Genç Parti lideri ve iş insanı Cem Uzan, 2023 seçimlerinde cumhurbaşkanı adayı olduğunu açıkladı.[84] 21 Mart 2023 tarihinde Cem Uzan, Genç Parti lideri Hakan Uzan ve Hürrem Ayaz'ın adaylıkları, YSK tarafından başvurularını kendileri yapmamaları nedeniyle reddedildi.[85]

Ersan Şen

3 Mart 2023 tarihinde İYİ Parti, Kemal Kılıçdaroğlu'nun adaylığını kabul etmeyerek Altılı Masa'dan ayrılma kararı almıştı.[38] Ertesi gün hukukçu Ersan Şen, katıldığı bir televizyon programında cumhurbaşkanı adaylığı için talebini dile getirdikten sonra reklam arasında İYİ Parti lideri Meral Akşener tarafından arandığını ve kendisi ile görüşme gerçekleştirmek istediğini söyledi. İYİ Parti’nin kendisine teklif etmesi durumunda aday olabileceğini açıkladı. Parti sözcüsü Kürşad Zorlu, görüşmelerin "istişare amacıyla" yapılacağını söyledi.[86] İYİ Parti Milletvekili Ümit Dikbayır, Akşener'in Şen'i adaylık teklif etmek için aramadığını söyledi.[87] İYİ Parti, 2 gün sonra CHP ile anlaşarak Altılı Masa'ya yeniden katıldı ve Kılıçdaroğlu'nun adaylığını destekledi.[18] Ersan Şen'in bu açıklamaları, Kılıçdaroğlu’nun adaylığının açıklanması sonrası sosyal medyada espri konusu oldu.[88][89]

Serdar Savaş

COVID-19 salgını sırasında Sağlık Bakanlığı'na karşı yaptığı eleştirilerle gündeme gelen Serdar Savaş, 7 Temmuz 2020'de bağımsız cumhurbaşkanı adayı olacağını açıkladı.[90] 20 Mart 2023 tarihinde adaylıktan çekildiğini açıkladı.[91]

Sinan Oğan

Eski MHP milletvekili Sinan Oğan, Kemal Kılıçdaroğlu'nun aday olması durumunda kendisinin de bağımsız cumhurbaşkanı adayı olacağını açıkladı.[92] 2017 yılında MHP milletvekili iken Sinan Oğan, bir önceki cumhurbaşkanlığı seçimi için de aday olacağını bildirmişti ancak olmamıştı.[93] Zafer Partisi, Adalet Partisi, Ülkem Partisi ve Türkiye İttifakı Partisinin kurduğu ATA İttifakı, Oğan'ın adaylığını destekledi.[94] Sinan Oğan 26 Mart gününde 100.000 imzayı geçti.

Diğer partilerden ve bağımsız kişilerden olası adaylar
Ahmet Özal Davut Turan Doğu Perinçek Erkan Trükten Fatih Erbakan Halil Murat Ünver Hilmi Özden İrfan Uzun Muharrem İnce Sinan Oğan Yakup Türkal
Tek Parti lideri Bilim insanı Vatan Partisi lideri Yazar Yeniden Refah lideri Bilim insanı Bilim insanı Adalet Birlik Partisi lideri Memleket Partisi lideri Eski MHP milletvekili İş insanı
Aday olamadı Aday olamadı Aday olamadı Aday olamadı Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme kararı aldı Aday olamadı Aday olamadı Aday olamadı Memleket Partisi adayı ATA İttifakı ortak adayı Aday olamadı
Cem Uzan Duran Güvenilir Ersan Şen Hakan Uzan Handan Yalçıntaş Hürrem Ayaz Levent Akyollu Mustafa Sarıgül Öztürk Yılmaz Selami Karagöz Serdar Savaş
Eski Genç Parti lideri Hukukçu Genç Parti lideri TDP lideri YP lideri Bilim insanı
Adaylığı YSK tarafından kabul edilmedi Adaylığı YSK tarafından kabul edilmedi Spekülasyon yapıldı Adaylığı YSK tarafından kabul edilmedi Adaylığı YSK tarafından kabul edilmedi Adaylığı YSK tarafından kabul edilmedi Adaylığı YSK tarafından kabul edilmedi Aday olmadı ve Kemal Kılıçdaroğlu'nu destekleme kararı aldı Aday olmama kararı aldı Adaylığı YSK tarafından kabul edilmedi Aday olmama kararı aldı

İmza toplama süreci

21 Mart 2023 tarihinde Muharrem İnce, Doğu Perinçek, Fatih Erbakan, Sinan Oğan, Ahmet Özal, Davut Turan, Erkan Trükten, Yakup Türkal, İrfan Uzun ve Halil Murat Ünver'in adaylıkları YSK tarafından kabul edildi.[95] Başvuru evraklarındaki eksiklikler nedeniyle Duran Güvenilir, Handan Yalçıntaş, Levent Akyollu ve Selami Karagöz'ün adaylıkları reddedildi.[96]

YSK tarafından kabul görenlerin cumhurbaşkanlığı adayı olması için 22 Mart'tan 27 Mart saat 20.00'ye kadar kadar 100.000 imza toplamaları gerekmekteydi.[97]

Parti Aday Günlük imza sayısı Sonuçlar
22 Mart[98] 23 Mart[99] 24 Mart[100] 25 Mart[101] 26 Mart[102] 27 Mart[103]
Bağımsız Turan, DavutDavut Turan
34
68
92
106
118
122
Yok Aday olamadı
Vatan Partisi Perinçek, DoğuDoğu Perinçek
6.679
11.792
16.192
20.400
24.563
27.061
Yok Aday olamadı
Bağımsız Trükten, ErkanErkan Trükten
397
755
1.116
1.604
2.033
2.589
Yok Aday olamadı
Yeniden Refah Erbakan, FatihFatih Erbakan
27.910
46.725
69.079
69.159
69.208
69.255
Yok Adaylıktan çekildi[74]
Bağımsız Ünver, Halil MuratHalil Murat Ünver
119
211
285
369
458
538
Yok Aday olamadı
Bağımsız Özden, HilmiHilmi Özden
60
151
225
333
422
478
Yok Aday olamadı
AB Parti Uzun, İrfanİrfan Uzun
176
319
447
698
1.073
1.263
Yok Aday olamadı
Memleket İnce, MuharremMuharrem İnce
28.235
51.367
76.901
104.357
111.305
114.661
 		Evet Aday oldu
Bağımsız Oğan, SinanSinan Oğan
15.573
25.924
39.317
63.027
107.637
111.508
 		Evet Aday oldu
TEK Parti Özal, AhmetAhmet Özal
237
567
807
1.025
1.361
1.544
Yok Aday olamadı
Bağımsız Türkal, YakupYakup Türkal
993
1.645
2.031
2.462
2.838
3.137
Yok Aday olamadı
Toplam
80.413
139.524
206.432
263.540
321.016
332.156

Notlar

  1. ^ 11 Mayıs 2023'te Muharrem İnce, adaylıktan çekildiğini açıkladı. Oy pusulaları halihazırda basılmış olduğu için adaylıktan çekilmesine rağmen oy pusulasında bulunuyordu.

Kaynakça

  1. ^ a b "Altılı Masa adayını 13 Şubat'ta açıklayacak: İbre Kılıçdaroğlu'ndan yana". BBC News Türkçe. 28 Ocak 2023. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2023. 
  2. ^ "Yüksek Seçim Kurulu'nun cumhurbaşkanı seçimi kesin aday listesinin tespitine ilişkin kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 31 Mart 2023. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  3. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2023 adaylığını resmen açıkladı". ensonhaber.com. 9 Haziran 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022. 
  4. ^ "Devlet Bahçeli: Cumhurbaşkanı adayımız Erdoğan'dır". Yeni Şafak. 8 Şubat 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022. 
  5. ^ "BBP Başkanı Destici, Cumhurbaşkanı adayını açıkladı". tele1.com.tr. 17 Nisan 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022. 
  6. ^ "Erdogan to be candidate of People's Alliance in 2023 presidential elections". Report News Agency (İngilizce). 7 Şubat 2022. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  7. ^ "Devlet Bahçeli: 2023 yılında cumhurbaşkanı adayımız Erdoğan". BBC News Türkçe. 18 Eylül 2022. 31 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023. 
  8. ^ a b "Erdoğan'ın yeniden aday olup olamayacağına Cumhur İttifakı'nın değiştirmek istediği Anayasa Mahkemesi mi karar verecek?". Independent Türkçe. 3 Ekim 2020. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  9. ^ Uğuroğlu, Orhan (14 Eylül 2020). "Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu üyesi Cemil Çiçek, TBB Başkanı Feyzioğlu, Prof. Şen ve Prof. Caniklioğlu: Erdoğan tekrar aday olabilir". T24. 15 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022. 
  10. ^ ""Erdoğan aday olamaz" diyenlere, Şentop'tan net cevap". Star. 10 Aralık 2020. 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021. 
  11. ^ "Turkey: Freedom in the World 2022 Country Report". Freedom House (İngilizce). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022. 
  12. ^ @Optimar_AS (7 Ekim 2021). "Optimar Türkiye'nin Nabzı Eylül Ayı Araştırması" (X gönderisi). 24 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi – X vasıtasıyla. 
  13. ^ "ORC Araştırma Başkanı Pösteki: Erdoğan'ın aday olmaması durumunda AKP kulislerinde en çok Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'ın ismi geçiyor". T24. 11 Ekim 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  14. ^ Mynet. "Selçuk Bayraktar'dan 'cumhurbaşkanı adayı olacak mısınız?' sorusuna yanıt!". Mynet Haber. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023. 
  15. ^ a b "YSK, Kılıçdaroğlu ve Erdoğan'ın adaylık başvurularını kabul etti". birgun.net. 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023. 
  16. ^ "Altılı Masa tek adayda uzlaştı: İsim için 26 Ocak tarihi öne çıkıyor". birgun.net. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  17. ^ "Altılı masanın 11'inci toplantısı sona erdi: Erdoğan'ın bir kez daha aday olması mümkün değil". evrensel.net. 26 Ocak 2023. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  18. ^ a b c d "6'lı masa toplandı! Açıklama yapılacak". Habertürk. 6 Mart 2023. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. 
  19. ^ "6'lı masa toplantısı sonrası açıklama | 6'lı masanın adayı Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu (CANLI)". NTV. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. 
  20. ^ "Meet Turkish President Erdogan's presumptive challenger". The Economist. 10 Mart 2022. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  21. ^ "CHP'li Özgür Özel'den cumhurbaşkanı adayı açıklaması: Gönlümüzden geçen aday Kemal Kılıçdaroğlu'dur". internethaber.com. 1 Mayıs 2022. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  22. ^ "CHP'li Ağbaba: Adayımız Kılıçdaroğlu, takdir 'altılı masa'nın". memurlar.net. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  23. ^ "CHP'nin cumhurbaşkanı adayı Kılıçdaroğlu mu? – DW – 26.03.2022". dw.com. 26 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  24. ^ a b "ORC'den anket: Erdoğan, sadece Kılıçdaroğlu'na karşı kazanıyor". 9 Ocak 2023. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  25. ^ "Ersan Şen'den Kılıçdaroğlu'nu kızdıracak sözler! 'En zayıf aday'". www.timeturk.com. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  26. ^ "İYİ Parti, Kılıçdaroğlu'nun adaylığına mesafeli: 'Aday, halka ve parti tabanlarına sorulsun'". BBC News Türkçe. 17 Ocak 2023. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  27. ^ "İyi Parti'li Yavuz Ağıralioğlu: Kılıçdaroğlu aday olursa kaybederiz". Yeni Şafak. 13 Kasım 2022. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  28. ^ "Muharrem İnce'den 'Kılıçdaroğlu' açıklaması: Destek yok". ntv.com.tr. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  29. ^ "Muharrem İnce'den seçim ve cumhurbaşkanlığı açıklaması: Erdoğan'ın gitmesi için Kılıçdaroğlu'na da oy veririz". Mynet Haber. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  30. ^ "CHP Genel Merkezi önünde 'Kılıçdaroğlu aday olmasın' eylemi". Son Dakika. 3 Şubat 2023. 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  31. ^ "CHP Genel Merkezi önünde ilginç eylem". odatv4.com. 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  32. ^ "CHP'den İYİ Parti'ye üstü kapalı tehdit: Sabrımızı taşırmasınlar". a Haber. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  33. ^ Ensonhaber. "Kemal Kılıçdaroğlu konuşurken bir genç, 'Aday olma' diye bağırdı - En Son Haber". Ensonhaber. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  34. ^ "CHP'de ileri demokrasi: Kılıçdaroğlu'na 'aday olma' diyen gence yaka paça müdahale ettiler". a Haber. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  35. ^ "Altılı Masa aday için toplandı!". Habertürk. 2 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2023. 
  36. ^ "İddia doğruysa altılı masada büyük kriz kapıda - Veryansın TV". 2 Mart 2023. 4 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2023. 
  37. ^ "6'lı Masa açıklamasından sonra İYİ Partili Dikbayır önce tweet attı sonra sildi". Hürriyet. 2 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2023. 
  38. ^ a b c "İYİ Parti Genel Başkanı Akşener: '6'lı masa artık millet iradesini yansıtmıyor'". İhlas Haber Ajansı. 3 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2023. 
  39. ^ "Analysis: Turkey's elections show Erdogan's power is finally waning – and a new political star is born in Istanbul". The Independent (İngilizce). 1 Nisan 2019. 10 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  40. ^ Özlem Güvemli (23 Nisan 2022). "Sorumluluğumun farkındayım kendimi taca ya da auta atmıyorum". Sözcü. 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022. 
  41. ^ Ruth Michaelson (30 Mayıs 2022). "Will Istanbul's mayor be Erdoğan's nemesis - or banned from politics?" (İngilizce). The Guardian. 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022. 
  42. ^ a b "İYİ Parti'den 'kazanacak aday' açıklaması: İki isim var, biz ikisine de tamamız". Mynet Haber. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  43. ^ "Ankara mayor strongest candidate against Erdoğan in possible election – pollster | Ahval". webcache.googleusercontent.com. Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
  44. ^ "Yılın son anketi: Mansur Yavaş birinci, Erdoğan kaybediyor". Gazete Duvar. 29 Aralık 2022. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  45. ^ "Mansur Yavaş'tan 'cumhurbaşkanı adaylığı' sorusuna yanıt: Altılı Masa ne derse ona uyacağız". Cumhuriyet. 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  46. ^ "Zafer Partisi cumhurbaşkanı adayını açıkladı: 'Mansur Yavaş'ı göreve çağırıyoruz'". 6 Nisan 2022. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  47. ^ "Ümit Özdağ'dan bir 'Mansur Yavaş' açıklaması daha: 'Tek bir gerekçemiz var...'". cumhuriyet.com.tr. 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  48. ^ "HDP'den 'aday' çıkışı: Karşı çıktığımız tek bir isim var". birgun.net. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  49. ^ "SON DAKİKA HABERİ: Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş'tan Akşener'in çağrısına yanıt". NTV. 4 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  50. ^ "Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş'tan Akşener'in çağrısına yanıt". NTV. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023. 
  51. ^ "İmamoğlu ve Yavaş cumhurbaşkanı yardımcısı adayı - Diken". www.diken.com.tr. 6 Mart 2023. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  52. ^ "Murat Karan: Kılıçdaroğlu olmazsa 6'lı masanın uzlaşacağı isim İlhan Kesici olur". Gazete Duvar. 6 Eylül 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  53. ^ "Lütfü Savaş'tan 'cumhurbaşkanı adaylığı' çıkışı: Onur duyarım". Cumhuriyet. 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  54. ^ "Tanju Özcan: Cumhurbaşkanı adayını uzaklarda aramayın, göreve talibim". DHA | Demirören Haber Ajansı. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  55. ^ "Meral Akşener: Cumhurbaşkanlığına aday olmayacağım". BBC Türkçe. 25 Eylül 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  56. ^ "İYİ Party's Akşener says she will run for prime minister not president - Turkey News". Hürriyet Daily News (İngilizce). 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021. 
  57. ^ "Ali Babacan'dan adaylık açıklaması: 6'lı masa beni desteklerse hem seçilebilirim hem de en iyi şekilde yaparım". cumhuriyet.com.tr. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  58. ^ "Kılıçdaroğlu'ndan 'Aday olacak mısınız' sorusuna yanıt: 'Altı liderden biri olacak ama...'". Gerçek Gündem (11 March 2022). 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  59. ^ "Siyasette Cumhurbaşkanlığı adaylığı tartışması: Abdullah Gül aday olacak mı?". ntv.com.tr. 7 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  60. ^ "Abdullah Gül'e adaylık teklifi tartışması: Babacan'ın açıklamalarına AKP tepkili, CHP mesafeli". BBC Türkçe. 10 Mayıs 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  61. ^ "Haşim Kılıç iddiası üzerine Gürsel Tekin'den açıklama: Aday kesinlikle CHP kimliğini taşıyacak". Cumhuriyet. 12 Nisan 2022. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  62. ^ "Özgür Demirtaş ve Muhtar Kent iddiası yalanlandı, üç isme dikkat çekildi". cumhuriyet.com.tr. 28 Ekim 2021. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  63. ^ Azak, Letisya (7 Mart 2023). "Erkan Baş: Ortak aday etrafında ilk turda bu işi bitirelim". Tele1. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  64. ^ guldem (6 Mart 2023). "HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar: AKP'den kurtulacaksak, aday çıkarmak yerine muhalefetin adayını destekleyebiliriz". Paraanaliz. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  65. ^ "Selahattin Demirtaş'tan HDP'nin adaylık sorusuna yanıt". Gazete Duvar. 27 Ocak 2023. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  66. ^ "Kulis: HDP'de adaylık için iki isim üzerinde duruluyor". birgun.net. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  67. ^ "Gültan Kışanak'tan adaylık sorusuna yanıt". birgun.net. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
  68. ^ "HDP'nin de dahil olduğu Emek ve Özgürlük İttifakı, Cumhurbaşkanı adayı çıkarmayacak". Hürriyet. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023. 
  69. ^ "Son Dakika: Emek ve Özgürlük İttifakı'ndan Kılıçdaroğlu kararı". Cumhuriyet. 28 Nisan 2023. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2023. 
  70. ^ Gazete, B. "Türkiye İttifakının Cumhurbaşkanı Adayı Ahmet Özal oldu". B Gazete. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  71. ^ "Doğu Perinçek cumhurbaşkanı adaylığını açıkladı!". Yurt Gazetesi. 20 Kasım 2022. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  72. ^ "Fatih Erbakan: Potansiyel cumhurbaşkanı adayıyım". BirGün. 12 Eylül 2021. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  73. ^ "Yeniden Refah Partisi: Cumhurbaşkanı adayımızFatihErbakan'dır". 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  74. ^ a b "Yeniden Refah Partisi Cumhur İttifakı'nda (Fatih Erbakan adaylıktan çekildi)". NTV. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023. 
  75. ^ "Muharrem İnce, 2023 seçimlerinde aday olacağını açıkladı". TRT Haber. 15 Eylül 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  76. ^ "Özdağ ile İnce yollarını ayırdı". Milliyet. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  77. ^ "Muharrem İnce 'mesajla' 4'lü ittifaktan ayrıldı". Cumhuriyet. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  78. ^ "Memleket Partisi'nin Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce". NTV. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  79. ^ "Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce adaylıktan çekildi". Hürriyet. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023. 
  80. ^ "Sarıgül cumhurbaşkanlığı adaylığına açık kapı bıraktı: Günü geldiğinde tartışırız". Yeni Şafak. 21 Ocak 2021. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  81. ^ "Sarıgül'den Kılıçdaroğlu'nun adaylığına destek". T24. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. 
  82. ^ "Öztürk Yılmaz 80 milyon vatandaşa seslendi! Bunlara mecbur değilsiniz! 100 bin imza verin ve kazanalım!". N Gazete. 7 Mart 2023. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  83. ^ "Öztürk Yılmaz Cumhurbaşkanlığı adaylığından çekildi". Esgazete -Eskişehir haber, eskişehir son dakika haberleri. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  84. ^ "'İnanın, Erdoğan dönemi bitiyor'". Sözcü. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022. 
  85. ^ Duvar, Gazete (21 Mart 2023). "Hakan Uzan, Cem Uzan ve Hürrem Ayaz'ın adaylıkları reddedildi". 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  86. ^ "Ersan Şen: İYİ Parti teklif ederse aday olurum". Birgün. 4 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  87. ^ "Adaylık hayali suya düşen Ersan Şen kendini böyle teselli ediyor: Dağılan masanın toplanmasına yardım ettim". Haberler. 7 Mart 2023. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  88. ^ "'Ben adayım' diyen Ersan Şen'i sosyal medya dile düşürdü. 13. madde olarak eklediler". Yeni Çağ Gazetesi. 7 Mart 2023. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  89. ^ "Twitter'da gündem Millet İttifakı'nın adayı: Olan Ersan Şen'e oldu". Gazete Duvar. 3 Haziran 2023. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  90. ^ "Dr. Serdar Savaş: Cumhurbaşkanı adayıyım". Gazete Duvar. 7 Temmuz 2020. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  91. ^ "Dr. Serdar Savaş, Cumhurbaşkanlığı adaylığından çekildi". Cumhuriyet. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2023. 
  92. ^ "Sinan Oğan'dan adaylık açıklaması". Cumhuriyet. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2023. 
  93. ^ "Sinan Oğan: Şartlar oluşursa 2019'da Cumhurbaşkanlığı'na aday". www.birgun.net. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. 
  94. ^ "Ümit Özdağ, 'Ata İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayını duyurdu". birgun.net. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023. 
  95. ^ "Seçmenler tarafından aday gösterilecek Cumhurbaşkanı adaylığı için; Yüksek Seçim Kuruluna başvuran adayların sunduğu bilgi ve belgeler incelenmesi hakkında Yüksek Seçim Kurulu'nun 21.03.2023 tarihli ve 195 sayılı kararı" (PDF). 21 Mart 2023. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  96. ^ "Seçmenler tarafından aday gösterilecek Cumhurbaşkanı adaylığı için; Yüksek Seçim Kuruluna başvuran adayların sunduğu bilgi ve belgeler incelenmesi hakkında Yüksek Seçim Kurulu'nun 21.03.2023 tarihli ve 196 sayılı kararı" (PDF). 21 Mart 2023. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  97. ^ "Cumhurbaşkanı adayları için 100 bin imza süreci başladı". NTV. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023. 
  98. ^ "Cumhurbaşkanları adayları için atılan ilk gün imza sayıları açıklandı". DHA | Demirören Haber Ajansı. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023. 
  99. ^ "100 bin imzaya ulaşan olmadı: İşte cumhurbaşkanları adayları için ikinci gün atılan imza sayıları". T24. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023. 
  100. ^ "Cumhurbaşkanları adayları için üçüncü gün atılan imza sayıları". T24. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023. 
  101. ^ "Cumhurbaşkanları adayları için dördüncü gün atılan imza sayıları". NTV. 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023. 
  102. ^ "İşte 100 bin imzada son durum; hangi aday kaç imza topladı?". T24. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023. 
  103. ^ "YSK'da 100 bin imza maratonu tamamlandı… Türkiye seçime 4 adayla gidiyor". Hürriyet. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2023.