Dış kaynak kullanımı

Günümüz dünyasında Dış kaynak kullanımı, geniş bir yelpazedeki bireyler ve gruplar için büyük önem taşıyan ve ilgi duyulan bir konudur. Dış kaynak kullanımı gerek toplum üzerindeki etkisi, gerek tarihsel önemi gerekse bilimsel alandaki etkisi nedeniyle kimseyi kayıtsız bırakmayacak bir konudur. Yıllar boyunca bu konu, sonsuz tartışma ve tartışmaların yanı sıra, bu konudaki bilginin zenginleşmesine katkıda bulunan çok sayıda araştırma ve yayına da yol açtı. Bu makalede, bu etkili ve ilgi çekici konunun kapsamlı ve zenginleştirici bir vizyonunu sunmak amacıyla Dış kaynak kullanımı'in farklı yönlerini keşfedeceğiz ve çeşitli bağlamlardaki önemini analiz edeceğiz.

Dış kaynak kullanımı (DKK) (İngilizce: outsourcing), en basit haliyle daha önce şirket içinde üretilen bir mal ya da hizmetin dışarıdan tedarik edilmesidir.[1]

Tarihi

Dış kaynak kullanımı kavramı 1980'li yıllardan itibaren ilk olarak kullanılmaya başlansa da bir yönetim stratejisi ve iş modeli olarak 1990'lı yıllardan itibaren yaygınlaşmaya başlamıştır.

"Dış kaynak kullanmak" kelimesi Oxford English Dictionary'de ilk kez 1979 yılında "to outsource" ismiyle yer almıştır. "Dış kaynak kullanımı" ifadesi ise 1981 yılında Business Week’te çıkan bir makalede "Outsourcing" ismiyle ilk kez literatürde kullanılmıştır. Oxford English Dictionary DKK'nı "Bazı mal ya da hizmetleri, bir sözleşme kapsamında organizasyonun dışındaki bir kaynaktan sağlama" olarak tanımlamaktadır.

Giriş

Günümüz iş dünyasında önde gelen eğilimlerden bir tanesi de firmaların önceliklerini belirlemeleri ve var olan kaynaklarını bu öncelikleri oluşturan aktivitelere ve süreçlere harcamalarıdır. Bu konuda Prahalad ve Hamel “Gelecekte çok az firma dünya çapında beş ya da daha fazla temel yeteneğe (İngilizce: competence) sahip olacaktır”[2] diyerek, firmaların kendi öz ya da temel yeteneklerine odaklanmak zorunda kalacaklarına vurgu yapmışlardır.

Temel yeteneklere odaklanmak firmalar açısından makul bir gelişme olmakla birlikte burada dikkat edilmesi gereken firmaların hâlihazırda yapmayı sürdürdükleri onlarca aktivite ya da süreçlerden hangilerinin temel yetenek olduğuna doğru karar verilmesidir. Bu noktada Prahalad ve Hamel, temel yetenek alanlarını ortaya çıkarmak için üç kriter ortaya koymaktadırlar:

  1. Çok karlı pazarlara açılma konusunda potansiyel teşkil etmelidir.
  2. Müşterinin son ürüne karşı olan beklentilerini karşılamada gözle görülür katkılar sağlamalıdır.
  3. Rakipler tarafından taklit edilmeleri güç olmalıdır.

Temel yetenekleri bu şekilde tanımlarsak temel olmayan yetenekleri (İngilizce: non-core competence) ise bunların dışında kalan, iş süreçlerinin düzgün işlemesi için önemli role sahip olan fakat ürünlerin oluşumunda kendi başına önemli bir role sahip olmayan aktiviteler olarak tanımlanabilir.[3]

İşletmelerin, sadece kendi sahip oldukları yetenek ve becerileri esas alan işlerin dışındaki; öz veya temel yeteneklerin kullanılmadığı işlerin, işletme dışından kendi alanında uzmanlaşmış başka işletmelerden almasına dış kaynak kullanımı (outsourcing) denir.[4]

Bu noktada dış kaynak kullanımının iki önemli ayağı vardır:

  • Rekabet avantajı sağlayan temel yeteneklere odaklanmak,
  • Temel yeteneklerin dışında kalan faaliyetlerde ise, bu konularda uzmanlaşmış diğer işletmeler aracılığıyla gerekli kalite standartlarına uygun bir biçimde malzeme ya da hizmet girdisi sağlamak.

Dış kaynak kullanım alanları

Dünyada yaygın dış kaynak kullanım alanları şunlardır:

  • Kayıt Yönetimi ve Arşiv Depolama
  • İnsan kaynakları yönetimi (seçme-yerleştirme, eğitim, ücretlendirme, performans değerlendirme, danışmanlık, kariyer yönetimi, insan kaynakları bilgi sistemi vb.)
  • Bilgi teknolojisi (bakım, onarım, eğitim, uygulama, yazılımı geliştirme vb.)
  • Müşteri hizmetleri (bilgi sistemleri, saha hizmetleri, telefonla müşteri hizmetleri vb.)
  • Muhasebe-finans (bordrolama, vergilendirme, satın alma ve genel muhasebe işlemleri)
  • Lojistik-nakliye (ambarlama, postalama-dağıtım, bilgi sistemleri ve operasyonlar)
  • İdari işler (yazılı dokümanlar, dosyalar, fotokopi vb.)
  • Satış-pazarlama (tele-pazarlama, reklâm)
  • Yemek, personel taşımacılığı, güvenlik, temizlik ve otomobil kiralama hizmetleri
  • Üretim ve emlak yöntemleri.
  • Tesis Yönetimi(işletme, bakım, onarım)

Kaynakça

  1. ^ (Lacity, M.C. Hirschheim, R, 1993.)
  2. ^ C.K. Prahalad and G. Hamel, "The Core Competence of the Corporation," Harvard Business Review 90 (May-June, 1990): 84
  3. ^ J. Gillett, "The Cost Benefit of Outsourcing: Assessing the True Cost of Your Outsourcing Strategy" European Journal of Purchasing and Supply Management 1, No. 1 (1994): 45.
  4. ^ Özbay, Tanju, “Sorularla Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing)”, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul, 2004.