Günümüz dünyasında Duha Koca Oğlu Deli Dumrul pek çok kişinin ilgisini çeken bir konu haline geldi. Tarihsel önemi, günümüz toplumu üzerindeki etkisi ya da sadece farklı gruplar arasındaki popülerliği nedeniyle Duha Koca Oğlu Deli Dumrul her yaştan ve her kökenden insanın dikkatini çekmiştir. Bu makalede Duha Koca Oğlu Deli Dumrul'in birçok yönünü derinlemesine inceleyeceğiz ve mevcut bağlamda önemini tartışacağız. Günlük yaşamın çeşitli alanlarına etkisi de dahil olmak üzere, kökeninden zaman içindeki evrimine kadar, bugün Duha Koca Oğlu Deli Dumrul'in önemini tam olarak anlamamızı sağlayacak ayrıntılı bir analize dalacağız.
Duha Koca Oğlu Deli Dumrul veya kısaca Deli Dumrul, Dede Korkut Kitabı'nın bölümlerinden birini oluşturan öykü. Destansı bir varlık olan Dumrul, köprüsünden geçenlerden de geçmeyenlerden para aldığı hikâyesi ile ünlenmiştir.
Deli Dumrul adlı bir er vardır, kuru bir çayın üstüne köprü yaptırır. Geçenden 33 akçe, geçmeyenden döve döve 40 akçe alır. Bir gün köprüsünün yanına bir bölük oba yerleşir. Bu obada bir yiğit ölür ve feryatlar üzerine Deli Dumrul atıyla oraya gelir. Feryatların nedenini sorunca bir yiğidin öldüğünü öğrenir. Azrail'e kızar ve ona meydan okur. Onunla dövüşmek için Tanrıya yalvarır. Sonra evine döner.
Deli Dumrul bir toy düzenler ve bu toya Azrail de gelir. Deli Dumrul kılıcını Azrail'e savurur ve Azrail güvercin olup kaçmaya başlar. Deli Dumrul atına binip Azrail'i kovalarken Azrail birden ata gözükür. At ürker ve Deli Dumrul attan düşer. Azrail Deli Dumrul'un üzerine gelince Deli Dumrul yalvarmaya başlar. Bunun üzerine Azrail kendisine değil Tanrıya yalvarmasını söyler. Deli Dumrul Tanrıya yalvarır ve Tanrı Deli Dumrul'a kendi canı yerine can bulmasını söyler. Deli Dumrul annesine ve babasına gider ama onlar canlarını vermezler. Can bulamadığı için karısına gider. Karısı da onsuz bu hayatın hiçbir önemi olmadığını söyler ve kendi canını vermeye razı olur. Deli Dumrul Tanrıya yalvarır ya ikimizin canını al ya da ikimizi de bağışla diye. Bunun üzerine Tanrı onları bağışlar, onlara 140 yıl ömür verir ve annesinin, babasının canını alması için Azrail'e emir verir. Deli Dumrul ve eşi 140 yıl ömür sürerler.
Deli Dumrul öyküsü Türk halk inancında "Aylanu" motifinin en güzel ve en yetkin olarak işlendiği öyküdür.