Husiler

Günümüz dünyasında Husiler günlük yaşamın farklı yönlerini kapsayan temel bir konu haline geldi. Husiler, toplum üzerindeki etkisinden küresel ekonomi üzerindeki etkisine kadar günlük konuşmalarda baskın bir yer edindi. Bu büyüleyici dünyayı araştırırken Husiler'in önemini ve hayatımızın her yönünü nasıl etkilediğini anlamak çok önemlidir. Bu makalede, Husiler'in farklı yönlerini ve günümüz dünyasındaki önemini derinlemesine inceleyerek okuyucularımızın bu heyecan verici konuyu daha iyi anlamalarını sağlayacak kapsamlı bir genel bakış sunacağız.

Husiler
Arapça: الحوثيون
Diğer ad(lar)Ensarullah
Kuruluş1994–günümüz
Lider(ler)Abdülmelik el-Husi (2004-günümüz)
Hüseyin el-Husi (1994-2004)
Sözcü(ler)Muhammed Abdül Selam[1]
Merkez(ler)Saada, Yemen (1994)
San'a, Yemen (2014)
Etkin bölgelerYemen, Suudi Arabistan-Yemen sınırı dahil.[2]
İdeoloji
Büyüklük100,000 (2011)[15][16]
200,000 (2020)[17]
Çatışma(lar)
Husi hareketi tarafından kontrol edilen bölge koyu yeşil renkle gösterilmiştir

Husiler (Arapça: ٱلْحُوثِيُّون, romanize: al-Ḥūthīyūn), Husi hareketi veya resmî adıyla Ensarullah (Arapça: أَنْصَار ٱللَّٰه, romanize: Anṣār Allāh), 1990'larda Yemen'de ortaya çıkan Zeydi Şii İslamcı bir siyasi ve askerî örgüttür. Ağırlıklı olarak Zeydi Şiilerden oluşmakta ve lider kadrosu büyük ölçüde Husi kabilesinden gelmektedir.[18] Yemen İç Savaşı'nda merkezi rol oynayan Husiler, sivilleri hedef almak ve çocuk asker kullanmak gibi insan hakları ihlalleri nedeniyle uluslararası alanda geniş çapta kınandı.[19][20] Bazı ülkeler tarafından terör örgütü olarak tanımlanan hareket,[21][22] İran tarafından desteklenmektedir[23] ve genellikle İran liderliğindeki "Direniş Ekseni"nin bir parçası olarak görülmektedir.[24][25]

Zeydi dinî lider Hüseyin el-Husi önderliğinde Husiler, Yemen devlet başkanı Ali Abdullah Salih'e karşı bir muhalefet hareketi olarak ortaya çıktı ve onun Amerika Birleşik Devletleri ile Suudi Arabistan tarafından desteklendiğini öne sürdü.[19][26] Husiler, 2003 yılında Lübnanlı Şii siyasi ve askerî örgüt Hizbullah'tan etkilenerek ABD, İsrail ve Yahudilere karşı resmî sloganlarını benimsedi. Hüseyin el-Husi, Salih'in tutuklama emrine direndi ve 2004'te Yemen Ordusu tarafından Saada'da öldürüldü. Bu olay, Husi Ayaklanması'nın başlamasına yol açtı[27][28] ve o günden beri hareketin liderliğini büyük ölçüde kardeşi Abdülmelik el-Husi üstlenmektedir.[27]

Örgüt, sokak protestolarına katılarak ve diğer Yemenli muhalif gruplarla koordinasyon sağlayarak, 2011 Yemen Devrimi'nde yer aldı. Yemen Ulusal Diyalog Konferansı'na katıldılar ancak daha sonra 2011 uzlaşma anlaşmasını reddettiler.[29][30] 2014'ün sonlarında Ali Abdullah Salih ile ilişkilerini onaran Husiler, onun desteğiyle başkent Sana'nın kontrolünü ele geçirdi. Bu gelişme, uluslararası alanda tanınan hükûmeti yeniden iktidara getirmek amacıyla Suudi Arabistan liderliğinde bir askerî müdahaleye yol açtı ve ülkede süregelen iç savaşı tetikledi. Bu savaş kapsamında Husiler, Suudi Arabistan ve müttefiki Birleşik Arap Emirlikleri'ne yönelik füze ve insansız hava aracı saldırıları düzenledi.[31][32] Hamas-İsrail Savaşı'nın patlak vermesinin ardından ise İsrail'e füze fırlatmaya ve Yemen açıklarında Kızıldeniz'deki gemilere saldırmaya başladılar. Husiler, bu eylemlerinin Filistinlilere destek amacı taşıdığını ve Gazze Şeridi'ne insani yardım girişini kolaylaştırmayı hedeflediğini savunmaktadır.[33]

Tarihçe

Ensarullah Hareketi; 1990'lı yılların başında, Yemen'in kuzeyinde, Suudi Arabistan sınırının hemen yanı başındaki Sada bölgesinde, kültürel ve dinî faaliyet odaklı küçük bir grup olarak kuruldu.[34]

10 Eylül 2004'te, Yemen Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih'e bağlı birliklerin düzenlediği bir operasyonla Husi lideri Hüseyin Bedreddin el-Husi öldürüldü. Bu olay, Husi Ensarullah Hareketi için bir dönüm noktası oldu.[35]

Kızıldeniz saldırıları

Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlayan ve Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rota olan Süveyş Kanalı'nda saldırılarak başlatarak küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12'sinin yapıldığı bölgede deniz ticaret akışını aksatan, İsrail'in Gazze'deki saldırılarına tepki olarak ortaya çıkan ve İran'ın desteklediği Yemen'deki Husiler, 31 Ekim 2023'te Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu gerekçe göstererek ticari gemilere el koymaya ya da dron ve füzelerle saldırılar düzenlemeye başladılar.[36]

Saldırı başladıktan sonra, gemiler rotalarını Afrika'nın güney ucundaki Ümit Burnu'na yönlendirmişlerdir. Bu rota, yolu 17 Kasım 1869'da açılan Süveyş Kanalı'na göre yaklaşık 4.000 deniz mili uzatmakta ve Asya-Avrupa arasındaki ulaşım süresini de yaklaşık iki hafta geciktirmektedir.[37]

Not listesi

  1. ^ Arapça: الله أكبر
  2. ^ Arapça: الموت لأمريكا
  3. ^ Arapça: الموت لإسرائيل
  4. ^ Arapça: اللعنة علی اليهود
  5. ^ Arapça: النصر للإسلام

Kaynakça

  1. ^ "Mohammed Abdul Salam denies news in Saudi channel". Yemen Press. 25 Nisan 2018. 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2018. 
  2. ^ "Infographic: Yemen's war explained in maps and charts". Al Jazeera. 9 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2022. 
  3. ^ a b c Mohammed Almahfali, James Root (13 Şubat 2020). "How Iran's Islamic Revolution Does, and Does Not, Influence Houthi Rule in Northern Yemen". Sana'a Center For Strategic Studies (İngilizce). 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023. 
  4. ^ a b The World Almanac of Islamism. Rowman & Littlefield Publishers. 27 Ekim 2011. ISBN 9781442207158. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021. 
  5. ^ "The Islamist philosophy 'Qutbism' could be entering America's national security vernacular". The Hill. 19 Aralık 2017. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2017. McMaster's Qutbism comments are occurring simultaneously with U.S. ambassador to the United Nations Nikki Halley's proof of Iranian support for Houthi missiles. The timing of the Trump administration's push connects the dots between Iran, Houthis and Qutabists supported by Turkey and Qatar. 
  6. ^ "كيف تأثر أنصار الله بجماعة الإخوان المسلمين؟". Al-Nkkar (Arapça). 25 Ağustos 2023. 19 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2023. 
  7. ^ "Yemen: Civil War and Regional Intervention" (PDF). Congressional Research. 8 Aralık 2020. 7 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Şubat 2021. The Houthi movement (formally known as Ansar Allahor Partisans of God) is a predominantly Zaydi Shia revivalist political and insurgent movement formed in the northern Yemeni governorate of Saada under the leadership of members of the Houthi family. 
  8. ^ a b c "Houthis". Sabwa Center. 7 Ekim 2022. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2023. 
  9. ^ a b c Cameron Glenn (29 Mayıs 2018). "Who are Yemen's Houthis?". Wilson Center. 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  10. ^ Asher Orkaby (25 Mart 2015). "Houthi Who? A History of Unlikely Alliances in an Uncertain Yemen". Foreign Affairs. 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  11. ^ a b c Plotter, Alex (4 Haziran 2015). "Yemen in crisis". Esquire. 23 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  12. ^ "Why Washington May Side With Yemen's New anti-American Rulers". Haaretz. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022. 
  13. ^ "Yemeni embassy in DC condemns 'anti-American', 'anti-Semitic' Houthi ceremony". english.alarabiya.net. 7 Kasım 2020. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022. 
  14. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; nyt isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  15. ^ Almasmari, Hakim. "Medics: Militants raid Yemen town, killing dozens". 29 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CNN, 27 November 2011.
  16. ^ Houthis Kill 24 in North Yemen 19 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 27 November 2011.
  17. ^ "The myth of stability: Infighting and repression in Houthi-controlled territories". OCHA. 10 Şubat 2021. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021. 
  18. ^ Hoffman, Valerie J. (28 Şubat 2019). Making the New Middle East: Politics, Culture, and Human Rights. Syracuse University Press. ISBN 9780815654575. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019 – Google Books vasıtasıyla. 
  19. ^ a b Streuly, Dick (12 Şubat 2015). "5 Things to Know About the Houthis of Yemen". Wall Street Journal. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018. 
  20. ^ "Yemen". Human Rights Watch. 23 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2016. 
  21. ^ "Rebel Governance: Ansar Allah in Yemen and the Democratic Union Party in Syria" (PDF). Peace Research Institute Oslo. 2022. 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2023. 
  22. ^ "Yemeni government, separatists seen inking deal to end Aden standoff". Euronews. Agence France-Presse. 23 Ekim 2019. 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2019. 
  23. ^ Naar, Ismaeel; Livni, Ephrat; Gupta, Gaya (31 Aralık 2024). "Who Are the Houthis, and Why Are the U.S. and Israel Attacking Them?". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 10 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025. 
  24. ^ Naar, Ismaeel; Livni, Ephrat; Gupta, Gaya (26 Ocak 2025). "Who Are the Houthis, and Why Are the U.S. and Israel Attacking Them?". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 10 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2025. 
  25. ^ "What is Iran's so-called Axis of Resistance?". ABC News (İngilizce). 3 Ekim 2024. 11 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2025. 
  26. ^ "Yemeni forces kill rebel cleric". BBC News. 10 Eylül 2004. 21 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ a b "Yemen: The conflict in Saada Governorate – analysis". IRIN. 24 Temmuz 2008. 4 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  28. ^ "Debunking Media Myths About the Houthis in War-Torn Yemen · Global Voices". GlobalVoices.org. 1 Nisan 2015. 1 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2018. 
  29. ^ Nagi, Ahmed (19 Mart 2019). "Yemen's Houthis Used Multiple Identities to Advance". Carnegie Middle East Center. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021. 
  30. ^ Juneau, Thomas (Mayıs 2016). "Iran's policy towards the Houthis in Yemen: a limited return on a modest investment". International Affairs. 92 (3): 647-663. doi:10.1111/1468-2346.12599. ISSN 0020-5850. 
  31. ^ "Yemen's Houthis form own government in Sanaa". Al Jazeera. 6 Şubat 2015. 2 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2015. 
  32. ^ Hassan, Islam (31 Mart 2015). "GCC's 2014 Crisis: Causes, Issues and Solutions". Gulf Cooperation Council's Challenges and Prospects. Al Jazeera Research Center. 4 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2015. 
  33. ^ "US warship intercepts missiles fired from Yemen 'potentially towards Israel'". BBC News (İngilizce). 20 Ekim 2023. 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2023. 
  34. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 
  35. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 
  36. ^ https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kizildenizdeki-gelismelerle-dunyanin-gundemine-yerlesen-husiler-kimdir/3107230 7 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
  37. ^ https://strasam.org/ua-iliskiler/uluslararasi-iktisat/kalkinma-yolu-kuru-kanal-projesi-nedir-bolum-1-3067 7 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]