I. Devlet Giray

Günümüz dünyasında I. Devlet Giray büyük ilgi gören ve alakalı bir konu haline geldi. Zamanla bu konu çeşitli disiplinlerden uzman ve akademisyenler tarafından tartışma, araştırma ve analiz konusu olmuştur. I. Devlet Giray, kökeninden günümüz toplumu üzerindeki etkisine kadar insanlığın gelişiminde temel bir rol oynamıştır. Bu yazıda bu heyecan verici konuyu derinlemesine inceleyeceğiz, farklı yönlerini ve farklı alanlardaki etkisini inceleyeceğiz. Titiz bir analiz ve kapsamlı bir vizyonla, günümüz dünyasındaki önemini ve alaka düzeyini daha iyi anlamak için bu konuya ışık tutmaya çalışacağız.

I. Devlet Giray
Kanuni Sultan Süleyman ve I. Devlet Giray
Kırım Hanı
Hüküm süresi1551-1577
Önce gelenI. Sahib Giray
Sonra gelenII. Mehmed Giray
Doğum1512
Bahçesaray
Ölüm1577
Bahçesaray
HanedanGiray Hanedanı
BabasıHanzade Mübârek Giray
DiniSünni İslam

I. Devlet Giray Han (1512 - Bahçesaray 1577), 1551-1577 yılları hüküm süren Kırım hanıdır. I. Devlet Giray döneminde Kırım Hanlığı Osmanlı ile birlikte yükseliş devrini yaşadı. Temel siyasetini Moskova merkezli bir gelişme politikası izleyen Rusların Karadeniz'e inmelerine karşı mücadele oluşturuyordu.

Osmanlı ile İlişkileri

Kanuni Sultan Süleyman döneminde uzun yıllar İstanbul'da yaşadığı için dönemin Osmanlı Sarayı ile oldukça iyi ilişkileri vardı. Kanuni ile eş zamanlı olarak saltanat süren Devlet Giray ondan büyük destek aldı. Harzem hanının, Osmanlı sultanından, Rus yayılmasına karşı yardım istemesi üzerine Osmanlı, İtil (Volga) ile Ten (Don)nehirleri arasında bir kanal açmak ve Astrahan'ı (Hacı Tarhan) yeniden zapt etmek üzere harekete geçti. 1569'da Kefe sancak beyi, Çerkez Kasım Bey üç bin yeniçeri ve 20 bin süvari Osmanlı askeri, Devlet Giray'ın 30 bin Tatar askerinden oluşan ordusu ile birlikte bölgeye girdi. Ayrıca, 5 bin yeniçeri ve üç bin amele de Azak'a 15 kadırga ile taşındı.[1]

Ancak, Vezir-i Azam Sokollu Mehmet Paşa döneminde başlanan kanal tamamlanamadı. Kırım Hanlığı ve Osmanlı askeri Ruslar ve hava koşulları tarafından kırılarak geri çekilmek durumunda kaldı. Bu olay bazı tarihçiler tarafından Osmanlı İmparatorluğu’nda duraklama döneminin başlangıcı olarak kabul edilir.

Rusya ile Mücadele

Devlet Giray'ın Ruslarla mücadelesi

1555 ila 1571 yılları arasında Rusya’ya kalıcı etkileri olan büyük darbeler vurdu. 1571'de Devlet Giray'ın ordusu Moskova yakınlarına kadar girdi ve şehri yaktı (Moskova Yangını). Kendisine Bu nedenle ‘Taht Alan’ anlamına gelen Tatarca "Taht Algan" unvanı verildi. Kazan Hanlığı 1552'de, Astrahan Hanlığı ise 1556 yılında Ruslar tarafından zaptedilmişti. 1568 ila 1570 yılları arasında Kazan ve Astırhan'a seferler düzenledi, lakin Ruslardan geri alınamadı. 1572'de Ruslar ile giriştiği Molodi Muharebesi'nde yenildi. 1592'de Osmanlı Hakanı Rus Çarı'ndan, Kazan ve Astırhan'ı boşaltmasını istedi. Bu tarihlerden itibaren Rusların Kafkaslara ve Karadeniz'e inmesini engellemek üzere yapılan teşebbüsler başarılı olmayacak ve Ruslar 200 yıl içerisinde Karadeniz'in Kuzey'indeki tüm Türk topraklarına yerleşecekti. I. Devlet Giray 1577 yılında Kırım'ın başşehri Bahçesaray'da öldü. yerine II. Mehmed Giray tahta çıktı.

Kaynakça

  1. ^ Büyük Osmanlı Tarihi, Hammer, Üçdal Neşriyat, III. Cilt s. 598
Resmî unvanlar
Önce gelen:
I. Sahib Giray
Kırım Hanı
1551-1577 		Sonra gelen:
II. Mehmed Giray