Jön Türk Kongresi (1907)

İkinci Jön Türk Kongresi, 27-29 Aralık 1907 tarihinde yapılmıştır. Kongre başladığında kongre başkanlığı görevine Prens Sabahattin getirilmiştir.

İkinci Jön Türk Kongresinin toplanmasından önce İttihat ve Terakki Cemiyeti kongrede kabul edilmesini istediği birtakım taleplerini şu şekilde ifade etmiştir.

1. Saltanata Veraset usulü yani hanedanın en yaşlı üyesinin padişah olması usulünün değiştirilmemesi,
2. Osmanlı Devleti içinde örgütü olmayan cemiyetlerin kongreye kabul edilmemesi,
3. Yabancı müdahalesinin düşünülmemesi ve kabul edilmemesi,
4. Eylem alanlarının sınırlandırılması,
5. Yabancı müdahalesine sebebiyet verecek olan eylemlerden kaçınılmasıdır

İttihat ve Terakki tarafından gelen bu talepler Birinci Jön Türk Kongresi'nin başarısız olmasındaki sebeplerin tekrar edilmemesidir.

Ahmed Rıza, Prens Sabahaddin ve Haçadur Malumyan'ın da aralarında bulunduğu muhalefet liderleri katıldı.

Paris'te yapılan İkinci Jön Türk Kongresi'ne katılan örgüt ve yayın organları şunlardır:^[1]

1. Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti, bu cemiyetin yayın organları olarak Şura-yı Ümmet ve Meşveret gazeteleri
2. Birleşik Ermeni İhtilâl Topluluğu (Daşnaktsutyun), yayın organı olarak Druşak gazetesi
3. Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti, yayın organı olarak Terakkî gazetesi
4. Mısır'da Musevi Cemiyeti, yayın organı olarak Lavara gazetesi
5. Mısır'da Ahd-i Osmâni Cemiyeti
6. Balkanlarda yayın yapan ihtilalci Razmik gazetesi
7. ABD'de yayın yapan ihtilalci Hayrenik gazetesi
8. Marsilya'da yayın yapan Armina gazetesi
9. Londra'da Arapça ve Türkçe olarak yayın yapan Hilâfet gazetesi

27 Aralık 1907 günü başlayan kongre 29 Aralık 1907 tarihinde çalışmalarını tamamlamıştır. Şubat 1902 Birinci Jön Türk Kongresi'nin anlaşmazlık noktalarından en önemlisi olan yabancı müdahale ile ilgili bir teklif ve tartışma olmamıştır. Bu da Prens Sabahattin ve grubunun İttihat ve Terakki ile anlaşma kararında ve birlikte hareket edilmesi yönünde Cemiyet ile uzlaşma sağlamak istemesi şeklinde yorumlanabilir. İttihat ve Terakki Cemiyeti ile Prens Sabahattin ve diğer etnik gruplar arasında böyle bir tartışmanın geçmemesi kongrenin hedeflediği ortak bildiri noktasında anlaşmaya varılmasını netice vermiş ve kongre sonrası uzun sayılabilecek bir bildiri hazırlanmıştır.^[2]

Kongre sonunda kabul edilen teklifler şunlardı:^[3]

1. İran Meclis-i Mebusan Başkanına telgraf gönderilmesi; Telgraf'ta, Avrupa'da toplanan farklı muhalif grupların kongresi tamamlanmış olup üyelerin hukuki ve diğer vazifelerini yerine getirmek noktasında fikir birliği olduğu bu hususta İran Devleti'nin mebuslarına muhabbetlerin bildirilerek Osmanlı Devleti'nde kurulacak meşruti idarenin iki komşu ülkenin dostluğunu arttırmasına hizmet edeceği belirtilmiştir.
2. Kongre'ye katılan gruplardan ve fırkalardan oluşan daimi ve gizli bir komitenin tesisine karar verildiği ve bu komitenin nizamnamesi, teşkilatı ve icraatı gizli olacağı ve buna uymayanların şiddetli cezalara çarptırılacağı beyan edilmiştir.
3. Ortak ihtilale davet başlığında Makedonya vilayetlerindeki farklı toplulukların, farklı grupların silahlı çetelerine, mazlum halka zulm ve düşmanlık edenlere karşı nefretle hareket ederek ahalinin mutluluğu, vatanın selameti, fikir hürriyetinin ve adaletin tesisi, hükûmetin baskıcı yönetimin (istibdatının) kaldırılması ve tüm muhalif grupların II. Abdülhamid yönetimine karşı birlikte hareket etmeye davet etmiştir.
4. Ortak vatanda fedakârlık içinde hizmet eden hürriyet mazlumlarına selam ederek hürmet ve kardeşlik duygularının bildirilmesi beyan edilmiştir.
5. Farklı muhalif gruplara üye oldukları halde özellikle hükûmete satılan, cemiyetin gizliliğini açık eden ve her ne surette olursa olsun farklı amaçlarla fiilleriyle harekette bulunan hainlerin “muhtelit icra komitesi” nizamnamesine göre cezalandırılacakları belirtilmiştir.
6. “Neşriyat-ı İhtilaliye” başlıklı maddede İhtilal Kongresinin fikirlerini basın-neşriyat yoluyla halkta meydana getireceği tesir ve değişiklikleri göz önüne alarak Türkçe, Kürtçe, Arapça, Arnavutça, Ermenice, Rumca ve Bulgarca yayınlanması kararı alınmış ve özellikle köylülere, memurlara, askerlere, zabitlere, ulemaya ve kadınlara hitaben bilgilendirmeler yapılmasına karar verilmiştir.
7. Bir sonraki kongre tarihi belirlenmiş ve kongre tarihinin 1908 yılının son ayında yani bir sene sonra yapılacağı kararlaştırılmıştır.

Kongre neticesinde Osmanlı halklarının din, dil ve ırk ayrımı olmaksızın kanun önünde mutlak eşit olması sağlanacaktı.^[4]

İkinci Jön Türk Kongresi'nin sonunda kısmi bir anlaşma çıkmıştır. Bu kongrenin en dikkate değer sonucu “gerekirse imparatorluğun idarecilerinin zor ve şiddet yoluyla değiştirilebileceğini” hüküm altına alması idi. Yani hedefe varmak için her yolun “mübah” sayıldığı bir anlayış ortaya çıkmıştır. Bu kongreden sonra çeşitli cemiyetler arasında barış rüzgârları esmiş ve ortak hareket etme yolları aranmıştır. Bu arayış içinde bulunulan bir zamanda yeni ittifak oluşturma çabaları kendini göstermiştir. 1907 yılının son günlerinden yapılan İkinci Jön Türk Kongresinde sağlanan birlik Meşrutiyet'in ilanından kısa bir süre sonra bozulmuştur.^[5]

Özel

Genel