Moğol Kiril alfabesi
Bir sonraki yazımızda uzun yıllardır ilgi ve tartışma konusu olan Moğol Kiril alfabesi konusuna değineceğiz. Moğol Kiril alfabesi pek çok konuyu kapsayan ve araştırmaya değer farklı boyutları olan bir konudur. Moğol Kiril alfabesi, ortaya çıkışından günümüz toplumu üzerindeki etkisine kadar çeşitli disiplinlerden uzmanların inceleme ve analizlerine konu olmuştur. Bu makalede, bu çok alakalı konuya geniş ve eksiksiz bir vizyon sunmak amacıyla Moğol Kiril alfabesi'i çeşitli perspektiflerden ele almaya çalışacağız. Bu analizin Moğol Kiril alfabesi hakkındaki bilgilerin zenginleştirilmesine katkıda bulunacağını ve gelecekteki araştırmalar ve düşünceler için bir başlangıç noktası olarak hizmet edeceğini umuyoruz.
Moğol Kiril alfabesi (Moğolca : Монгол Кирилл үсэг, Mongol Kirill üseg ya da Кирилл цагаан толгой, Kirill cagaan tolgoi), modern Moğolistan devletinde Moğolcanın standart lehçesi için kullanılan yazı sistemidir. Büyük ölçüde fonemik bir yazıma sahiptir, yani bireysel seslerin temsilinde makul bir tutarlılık vardır. Geleneksel Moğol alfabesini kullanmaya devam eden Çin'in İç Moğolistan bölgesinde yazı sistemi olarak Kiril alfabesi benimsenmemiştir.
Açıklama
Moğolca için kullanılan Kiril alfabesi aşağıdaki gibidir (ödünç alınmış sesler parantez içinde):
| No. | Kiril | Braille | Ad | IPA | ISO 9 | Standart romanizasyon (MNS 5217:2012)[1] |
Kongre Kütüphanesi |
Moğol el yazısı muadili |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Аа | ⠁ | а | a | а | ᠠ | ||
| 2 | Бб | ⠃ | бэ | p, pʲ | b | ᠪ | ||
| 3 | Вв | ⠺ | вэ | w̜, w̜ʲ | v | ᠸ | ||
| 4 | Гг | ⠛ | гэ | ɡ, ɡʲ, ɢ | g | ᠭ | ||
| 5 | Дд | ⠙ | дэ | t, tʲ | d | ᠳ | ||
| 6 | Ее | ⠑ | е | /ji/~/jɵ/ | e | ye | e | ᠶᠡ |
| 7 | Ёё | ⠡ | ё | /jɔ/ | ë | yo | ë | ᠶᠣ |
| 8 | Жж | ⠚ | жэ | tʃ | ž | j | zh | ᠵ |
| 9 | Зз | ⠵ | зэ | ts | z | ᠽ | ||
| 10 | Ии | ⠊ | и | i | i | ᠢ | ||
| 11 | Йй | ⠯ | хагас и | i | j | i | ĭ | ᠢ |
| 12 | Кк | ⠅ | ка | kʰ, kʲʰ, x, xʲ | k | ᠺ | ||
| 13 | Лл | ⠇ | эл | ɮ, ɮʲ | l | ᠯᠠ | ||
| 14 | Мм | ⠍ | эм | m, mʲ | m | ᠮ | ||
| 15 | Нн | ⠝ | эн | n, nʲ, ŋ | n | ᠨ | ||
| 16 | Оо | ⠕ | о | ɔ | o | ᠣ | ||
| 17 | Өө | ⠧ | ө | ɵ~o | ô | ö | ᠥ | |
| 18 | Пп | ⠏ | пэ | pʰ, pʰʲ | p | ᠫ | ||
| 19 | Рр | ⠗ | эр | r, rʲ | r | ᠷ | ||
| 20 | Сс | ⠎ | эс | s | s | ᠰ | ||
| 21 | Тт | ⠞ | тэ | tʰ, tʰʲ | t | ᠲ | ||
| 22 | Уу | ⠥ | у | ʊ | u | ᠤ | ||
| 23 | Үү | ⠹ | ү | u | ü | ᠦ | ||
| 24 | Фф | ⠋ | фэ, фа, эф | f, pʰ | f | ᠹ | ||
| 25 | Хх | ⠓ | хэ, ха | x, xʲ | h | kh | ᠬ | |
| 26 | Цц | ⠉ | цэ | tsʰ | c | ts | ᠴ | |
| 27 | Чч | ⠟ | чэ | tʃʰ | č | ch | ᠴᠤ | |
| 28 | Шш | ⠱ | ша, эш | ʃ | š | sh | ᠱ | |
| 29 | Щщ | ⠭ | ща, эшчэ | (ʃ) | ŝ | sh | shch | ᠰᠢ |
| 30 | Ъъ | ⠷ | хатуугийн тэмдэг | yok | ʺ | i | ı | ᠢ |
| 31 | Ыы | ⠮ | эр үгийн ы | i | y | |||
| 32 | Ьь | ⠾ | зөөлний тэмдэг | ʲ | ʹ | i | ||
| 33 | Ээ | ⠪ | э | e~i | è | e | ê | ᠡ |
| 34 | Юю | ⠳ | ю | /jʊ/, /ju/ | û | yu | iu | ᠶᠦ |
| 35 | Яя | ⠫ | я | /ja/ | â | ya | ia | ᠶᠠ |
Kaynakça
- ^ "Монгол кирил үсгийн латин хөрвүүлгийн шинэ стандарт батлагдлаа" [New latinization standard for Mongolian cyrillic script approved]. 18 February 2012 (Moğolca). GoGo.mn. 20 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2012.