Sahih-i Buhârî
Bu yazıda Sahih-i Buhârî'den ve onun toplumumuz üzerindeki etkisinden bahsedeceğiz. Sahih-i Buhârî son yıllarda büyük önem kazanan, hem uzmanların hem de kamuoyunun ilgisini çeken bir konudur. Etkisi ekonomiden kültüre, politika ve teknolojiye kadar günlük hayatımızın farklı yönlerini kapsamaktadır. Sahih-i Buhârî kimseyi kayıtsız bırakmayan, her alanda tartışma ve yansıma yaratmaya devam eden bir konudur. Bu makalede Sahih-i Buhârî'in çeşitli yönlerini inceleyeceğiz ve mevcut toplumumuzdaki önemini analiz edeceğiz.
| el-Câmiu's-Sahîh الجامع الصحيح | |
 Sahih-i Buhârî'nin 14/15. yüzyıla ait el yazması nüshası | |
| Yazar | Buhârî |
|---|---|
| Dil | Arapça |
| Tür | Hadis derlemesi |
| ISBN | 978-1-56744-519-0 |
| OCLC | 47899632 |
| Makale serilerinden |
 |
Sahîh-i Buhârî (Farsça: صحیح بخاری) ya da asıl adıyla el-Câmiu's-Sahîh (Farsça: الجامع الصحيح), Buhârî'nin hadis derlemesi. Bu kitabın dünya kütüphanelerinde tespit edilebilen eksiksiz en eski tarihli yazma nüshası Ebû Zer rivayetinin “Bâcî – Sadefî” tarikiyle günümüze ulaşan Süleymaniye Kütüphanesi'nde (Murad Molla, nr. 577) kayıtlı bulunan H. 550 (M.S. 1155) tarihli yazma nüshadır.[1] El-Câmiu's-Sahîh'i Buhârî'den doksan bin kişinin dinlediği rivayet edilmiştir.[2] Fakat sonraki nesillere rivayet edenlerin sayısı oldukça azalmış olup, sadece Firebrî (ö. 320/932) ve Nesefî (ö. 295/908) nüshaları intikal etmiştir. Firebrî rivâyeti, VI. asırdan itibaren Sahîh-i Buhârî'nin sonraki nesillere intikalinin yegâne rivâyeti olma imtiyazını kazanmıştır. Bu asra kadar Buhârî'nin eseri üzerine yapılan bazı çalışmalarda Nesefî rivâyeti kullanılmışsa da, Firebrî nüshası bu nüshayı unutturmuştur, Nesefî, Sahîh'in sonlarına doğru küçük bir kısmını, doğrudan doğruya Buhârî'den dinlemek imkanını bulamamış, ondan icâzet yoluyla almıştır. Kitapların semâ ve kırâ'at yoluyla nakledilmesine büyük önem verildiği bir dönemde, tam bir semâ yoluyla gelmiş olan Firebrî nüshası tercih edilmiştir.[3]
Dokuzuncu asır ricâlinden Ebü'l Abbâs Zeynü'd-Dîn Ahmed bin Abdi'l-Lâtif eş-Şercî ez-Zebîdî'de Sahih-i Buhârî'yi "Et-Tecrîdü's-sarîh li-ahâdîsi'l-câmii's-sahîh" unvanıyla ihtisara himmet etmiştir ki hüsn-i tertîb ve tensîki itibarıyla pek ziyade şöhret bulmuştur. Diyanet İşleri, Riyaset-i Zebîdî'nin bu muhtasarını Türkçeye tercüme ettirdi. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi ismiyle 13 cilt olarak yayınladı.
Ehl-i Sünnet tarafından en güvenilir hadis kitabı olarak kabul edilir.
İmam Buhârî, bu kitabı için "Sahih olandan başkasını yazmadım. Kitap uzamasın diye terk edip yazmadığım Sahîh'ler de yazdıklarımdan çoktur" dediği gibi "Bunların altı yüz bin hadîs içinden tahrîc ve intihâb eyledim. Ve tasnifini on altı senede ikmâl edebildim. Onu kendim ile Allah arasında huccet ittihaz ederim" demiştir.[4]
Buhârî'nin bidat ehli addedilen Haricilere ve Mürcieye mensup kişilerden de hadis rivayeti aldığı belirtilmektedir.[5]
Sahih-i Buhârî'de yer alan 160 rivayetin senedinde kopukluk bulunduğu ifade edilmektedir.[6]
Eleştiriler
Sahih-i Buhârî'ye yönelik eleştiriler diğer eleştirilerin yanı sıra ayrıca Kur'an'ın ahrufu (yedi harf) konusunda Sahih-i Buhârî'deki bariz çelişkilere de yöneltilmiştir. Bazı rivayetler Kur'an'ın yalnızca Muhammed'in kabilesi Kureyş'in lehçesiyle vahyedildiğini belirtirken, diğerleri yedi ahruf üzere vahyedildiğini ifade eder.[7][8] Buhârî'de savunulan Hacamat gibi bazı Tıbb-ı nebevî uygulamaları ve tedavilerin bilimsel olmadıkları kaydedilmiştir.[9] Sünni alim İbn Hacer el-Askalanî, aykırı arkeolojik kanıtlara dayanarak, Adem'in boyunun 60 arşın olduğunu ve o zamandan beri insan boyunun sürekli azaldığını iddia eden hadisi[10] eleştirmiştir.[11]
Lamia Shehadeh, 2003 tarihli The Idea of Women in Fundamentalist Islam kitabında, kadınların liderliği hakkındaki bir ahad hadisi eleştirmek için toplumsal cinsiyet teorisini kullanmıştır.[12][13] Ebu Hureyre tarafından rivayet edilen başka bir hadis, Fatma Mernissi tarafından bağlamından kopuk ve Sahih'te daha fazla açıklama yapılmadan rivayet edildiği gerekçesiyle eleştirilmiştir. Bu konudaki açıklama, Zerkeşî'nin (1344–1392) hadis koleksiyonunda yer alan ve Aişe tarafından rivayet edilen bir hadiste verilmektedir. Charles Kurzman'a göre, bu durum Buhârî'deki diğer rivayetlerin de eksik bildirilip bildirilmediği veya uygun bağlamdan yoksun olup olmadığı sorusunu gündeme getirmektedir.[14] 2017 yılında, Kur'ancı bir yazar olan Rachid Aylal, Sahih'i eleştiren Sahih Al-Bukhari: The End of a Legend başlıklı bir kitap yayınladı. Kitap, İslamcıların baskısı nedeniyle manevi güvenliği bozduğu gerekçesiyle Fas'ta yasaklandı.[15][16]
29 Ağustos 2022'de, Rusya Federasyonu Adalet Bakanlığı, Tataristan Yüksek Mahkemesi'nin, Laishevo Bölge Mahkemesi'nin Sahih'i aşırılıkçı olarak tanıyan kararını 5 Temmuz 2022 tarihli temyiz kararıyla onamasının ardından, Sahih-i Buhârî'yi (Sure, ayet ve Kur'an'dan alıntılar içeren kısımlar hariç) Federal Aşırılıkçı Materyaller Listesine dahil etmiştir.[17][18]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ EL-CÂMİ‘U’S-SAHÎHU’L-MÜSNEDÜ’L-MUHTASAR MİN HADÎSİ RASÛLİLLÂH SALLALLÂHU ALEYHİ VE SELLEM SAHÎH-İ BUHÂRÎ – Tıpkıbasım, İSAM, İstanbul 2018
- ^ Hatîb el-Bağdâdî (d. H. 392/M.S. 1002), Târîhu Bağdâd, II, 328.; Yrd. Doç. Dr. Hasan Yenibaş, Sahîh-i Buhârî Rivayetinde Bir Otorite: Kerîme bint Ahmed el-Merveziyye
- ^ Sezgin, Buhârî’nin Kaynakları, s. 191.; Yrd. Doç. Dr. Hasan Yenibaş, Sahîh-i Buhârî Rivayetinde Bir Otorite: Kerîme bint Ahmed el-Merveziyye
- ^ Abdi'l Latifi'z Zebidi, “Sahih-i Buhari Muhtasarı, Tecrid-i Sarih Tercemesi ve şerhi”, Ankara, 1984 (Yedinci Baskı) Cilt 1, Sahife VI
- ^ İdris Asker Hasen ÎSÂVÎ (Çev. Metin TEKİN), Hâricîlikle İtham Edilen Râvîler ve Sahîh-i Buhârî’deki Rivâyetlerine Eleştirel Bir Yaklaşım, 129
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, Muallak 23 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., müellif: Abdullah Aydınlı
- ^ Melchert 2008, s. 83.
- ^ "Kur'an'ın Faziletleri. Kitap 61, Numara 507". Sahih-i Buhârî
- ^ Leslie, Charles Miller, (Ed.) (1976). Asian Medical Systems: A Comparative Study (yeniden basım bas.). University of California Press. ss. 57-8. ISBN 9780520035119.
- ^ "Sahih al-Bukhari 6227". 2 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2017.
Ebu Hureyre'den rivayet edildiğine göre: Peygamber şöyle dedi: "Allah, Adem'i kendi suretinde, altmış arşın (yaklaşık 30 metre) boyunda yarattı. Onu yarattığında, (ona) şöyle dedi: 'Git ve orada oturan melekler grubunu selamla ve sana ne cevap vereceklerini dinle, çünkü bu senin ve soyunun selamı olacaktır.' Adem (gitti ve) dedi ki, 'Es-Selamu aleyküm (Barış üzerinize olsun).' Onlar cevap verdiler, 'Es-Selamu Aleyke ve Rahmetullah (Barış ve Allah'ın Rahmeti üzerine olsun)' Böylece 'Ve Rahmetullah'ı eklediler." Peygamber ekledi: 'Cennete giren herkes Adem'in şekil ve suretinde olacaktır. O zamandan beri Adem'in (soyundan gelenlerin) yaratılışı (yani insanların boyu) günümüze kadar sürekli azalmaktadır."
- ^ Islam and the Modern Age, Volume 29. Islam and the Modern Age Society. 1998. s. 39.
Buhârî tarafından rivayet edilen, Adem'in boyunun altmış arşın olduğuna dair hadis, İbn Hacer tarafından bazı eski halkların yerleşim yerlerinin arkeolojik ölçümlerine dayanarak eleştirilmiştir; bu ölçümler, sakinlerinin anormal bir boyda olmadığını göstermektedir.
- ^ Lamia Rustum Shehadeh (2003). The Idea of Women in Fundamentalist Islam. University Press of Florida. s. 229. ISBN 9780813031354.
- ^ "Sahih al-Bukhari 7099". 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.
Ebu Bekir'den rivayet edildiğine göre: Cemel savaşı sırasında Allah, Peygamber'den duyduğum bir Söz ile bana fayda verdi. Peygamber, İran halkının Hüsrev'in kızını Kraliçe (hükümdar) yaptığını duyduğunda şöyle dedi: "Bir kadını hükümdar yapan bir millet asla başarılı olamayacaktır."
- ^ Charles Kurzman (1998). Kurzman, Charles (Ed.). Liberal Islam: A Source Book. Oxford University Press. s. 123. ISBN 9780195116229.
- ^ "Morocco Bans a Book Critical of Al-Bukhari as it Threatens Spiritual Security". 20 Nisan 2018. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020.
- ^ "رضا يوسف احمودى: بين "القرآنيين" و"البخاريين" حوار أم جدل؟ - رأي اليوم". 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- ^ ""Ban of "Sahih al-Bukhari" angers Kadyrov"". eng.kavkaz-uzel.eu (İngilizce). 1 Eylül 2022. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ ""Sahih" araması - Federal Aşırılıkçı Materyaller Listesi :: Rusya Federasyonu Adalet Bakanlığı". minjust.gov.ru (Rusça). 29 Ağustos 2022. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
Dış bağlantılar
- Arama Motoru: Buhari Hadisleri 2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | İslam ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
