Selenyum

Bugünkü yazımızda bugün çok önemli bir konu olan Selenyum konusuna gireceğiz. Selenyum siyasetten popüler kültüre kadar pek çok alanda önem kazanmış bir unsurdur. Yıllar boyunca Selenyum tartışma ve analiz konusu olmuştur ve bu makalede onun farklı yönlerini ve toplum üzerindeki etkisini inceleyeceğiz. Tarih boyunca Selenyum, bugün bildiğimiz dünyayı şekillendirmede temel bir rol oynamıştır ve bu nedenle farklı bağlamlardaki etkisini anlamak çok önemlidir. Ek olarak, Selenyum'in zaman içinde nasıl geliştiğini ve günümüzde nasıl ilgi yaratmaya devam ettiğini inceleyeceğiz. Kendinizi Selenyum'in büyüleyici dünyasına kaptırmaya hazır olun!

Selenyum (Se)

H Periyodik tablo He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og  
  La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
  Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr  


Temel özellikleri
Atom numarası 34
Element serisi Ametaller
Grup, periyot, blok 16, 4, p
Görünüş siyah veya kırmızı
Selenyum
Kütle numarası 78.96 g/mol
Elektron dizilimi [Ar] 3d10 4s2 4p4
Enerji seviyesi başına
Elektronlar 		2, 8, 18, 6
CAS kayıt numarası 7782-49-2
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli katı
Yoğunluk 4.81(gri) g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu 3.99 g/cm³
Ergime noktası 494 °K
221 °C
Kaynama noktası 958 °K
685 °C
Ergime ısısı 6.69 kJ/mol
Buharlaşma ısısı 95.48 kJ/mol
Isı kapasitesi 25.363 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı Heksagonal
Yükseltgenme seviyeleri 6, 4, 2, 1
Elektronegatifliği 2.55 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi 941.0 kJ/mol
Atom yarıçapı 120 pm
Atom yarıçapı (hes.) pm
Kovalent yarıçapı 120±4 pm
Van der Waals yarıçapı 190 pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik 0.519 W/(m·K)
Isıl genleşme 37 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı 3350 m/s ('de)
Mohs sertliği 2.0
Vickers sertliği MPa
Brinell sertliği 736 MPa

Selenyum (simgesi Se), atom numarası 34, kütle numarası 78.96 olan, periyodik cetvelin 4. periyodunda 6a grubunda bulunan element. 6a'nın 3. elementidir.

Selenyum ilk olarak 1817 yılında Jöns Jakob Berzelius ve Johan Gottlieb Gahn tarafından keşfedilmiştir.[1]

Bakır selenyum mineralinin sodyum karbonat varlığında oksidasyonu sonucunda Na2SeO3 bileşiği elde edilir.

Cu2Se + Na2CO3 + 2 O2 → 2 CuO + Na2SeO3 + CO2

Bu elde edilen bileşiğin sülfürik asit ile asitlendirilmesi sonucunda H2SeO3 oluşur.

Na2SeO3 + H2SO4 → H2SeO3 + Na2SO4

H2SeO3'in SO2 ile reaksiyonu sonucunda Se elde edilir.

H2SeO3 + 2 SO2 + H2O → Se + 2 H2SO4

Ayrıca suda çözünen selen bileşiklerinin indirgenmesi ile elde edilir. Vücudumuzun gerek duyduğu minerallerdendir. Deniz ürünleri, yumurta ve karaciğerin yapısında bulunur. Uçak malzemesi, cam, plastik ve ilaç üretimi gibi pek çok alanda kullanılan selenyum, patlayıcı madde malzemesine dönüşebilir.

İnsan vücudundaki işlevleri

Selenyum eksikliği toprağın selenyum açısından zenginliği ile doğrudan bağlantılıdır. Selenyum açısından fakir topraklarda yaşayan ailelerin çocuklarının diğer çocuklara oranla daha yavaş büyümekte oldukları gözlemlenmiştir. Toprakları bu mineral açısından fakir yörelerde selenyumdan zengin yörelere oranla bazı kanser çeşitlerinin sık görülmesi söz konusudur. Eksikliğinde kas yapısında şiddetli bir zayıflık belirir kalp ve damarlardaki esneme kabiliyeti azalır. Çocuklarda selenyum eksikliği fetal kardiyomiyopatiye neden olmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Berzelius, J. J. (1818) "Lettre de M. Berzelius à M. Berthollet sur deux métaux nouveaux" (Letter from Mr. Berzelius to Mr. Berthollet on two new metals), Annales de chimie et de physique, series 2, vol. 7, pp. 199–206 11 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..