Sodyum klorür (tıbbi)

Günümüz dünyasında Sodyum klorür (tıbbi) her yaştan ve her kesimden insanın dikkatini çeken bir konu. Sodyum klorür (tıbbi) ortaya çıkışından bu yana büyük ilgi ve tartışmalara yol açarak toplumda tekrar tekrar konuşulan bir konu haline geldi. İster popüler kültür üzerindeki etkisi, ister tarihteki önemi, ister bilimsel alandaki etkisi nedeniyle Sodyum klorür (tıbbi) engelleri aşmayı başardı ve çeşitli sektörlerin ilgisini çeken bir konu olarak öne çıktı. Bu yazıda Sodyum klorür (tıbbi) olgusunu detaylı bir şekilde inceleyeceğiz ve onun bugünkü anlamını ve sonuçlarını analiz edeceğiz.

Serum (Hematoloji) ile karıştırılmamalıdır.

Sodyum klorür, (Salin ya da salin solüsyonu) belli ölçülerde sodyum bikarbonat ve sodyum klorür içeren distile su çözeltileridir. Tıpta yara temizliği, kontakt lens çıkarılması ve saklanması, burun içi bakımı ve nemlendirilmesi, kuru göz tedavisinde,[1] intravenöz kullanımında gastroenterit ve diyabetik ketoasidoz gibi durumların tedavisinde kullanılır.[2] Yüksek miktarlarda kullanımı hipervolemi, ödem, asidoz ve hipernatremiye sebep olabilir. Uzun süreli hiponatremi sonrası aşırı kullanımı santral pontin miyelinolizis'e sebep olabilir.[3]

Salin solüsyonu kristalloid türü bir ilaçtır. En sık kullanılan hali litre başına 9 g tuz bulunan steril solüsyondur, buna serum fizyolojik denir. Daha düşük veya yüksek derişimleri de kullanılabilmektedir. Salin içinde çözünmüş karbondioksit sebebiyle pH'ı 5.5 olup asidiktir.

Serum Fizyolojik

Serum fizyolojik (SF veya normal salin solüsyonu), kütle derişimi olarak %0.9 sodyum klorür (NaCl) içeren bir solüsyondur. Litre başına 9.0 g NaCl içeren solüsyon 308 mOsm/L ozmolariteye sahiptir. Bazen fizyolojik salin veya izotonik salin olarak da adlandırılır. Bu isimler teknik olarak tam olarak doğru olmasa da (çünkü normal salin kan serumu ile birebir aynı değildir), genellikle gözlemlenen pratik etkiyi ifade eder: minimal hipotoni veya hipertoni ile iyi bir sıvı dengesi sağlar.

SF, oral sıvı alımı yapamayan ve dehidratasyon veya hipovolemi gelişen ya da gelişme riski altında olan hastalar için intravenöz (IV) infüzyonlarda yaygın olarak kullanılır. Ayrıca, aseptik amaçlarla da kullanımı mevcuttur. Hipovoleminin kan dolaşımının yeterliliğini tehdit edecek kadar ciddi olduğu durumlarda genellikle ilk tercih edilen sıvıdır ve uzun yıllar boyunca hızla büyük hacimlerde uygulanabilen en güvenli sıvı olduğu düşünülmüştür. Ancak günümüzde hızlı SF infüzyonunun metabolik asidoza neden olabileceği bilinmektedir.[4]

Normal salin solüsyonu, toplam 1000 ml hacme ulaşacak şekilde suda çözünmüş 9 gram sodyum klorür (NaCl) içerir (%0.9 kütle derişimi). 22°C’de normal salinin 1 mililitresinin kütlesi yaklaşık 1.0046 gramdır. Sodyum klorürün moleküler ağırlığı yaklaşık 58.4 g/mol olduğundan, 58.4 gram NaCl 1 mol’e eşittir. Normal salin 9 g/L NaCl içerdiğinden, molar konsantrasyonu şu şekilde hesaplanır: 9 g/L ÷ 58.4 g/mol = 0.154 mol/L ancak NaCl, çözündüğünde Na⁺ ve Cl⁻ olmak üzere iki iyon oluşturur. Bu nedenle, 1 molar NaCl solüsyonu 2 osmolar kabul edilir. Buna bağlı olarak normal salin 154 mEq/L Na⁺ ve 154 mEq/L Cl⁻ içerir. Ozmolaritesi: 154 + 154 = 308 mOsm/L olup, bu değer kanın ozmolaritesinden (yaklaşık 285 mOsm/L) daha yüksektir. Ancak, ideal olmayan çözeltiler için kullanılan osmolarite katsayısı düzeltmesi yapıldığında, normal salin izotonikliğe daha yakın hale gelir. NaCl’ün osmolarite katsayısı yaklaşık 0.93 olduğundan, düzeltilmiş ozmolarite şu şekilde hesaplanır: 0.154 × 1000 × 2 × 0.93 = 286.44 mOsm/L Bu nedenle, normal salinin ozmolaritesi kan ozmolaritesine oldukça yakındır ve pratik olarak izotonik kabul edilir.

Kullanım alanları

Tıbbi amaçlarla, salin solüsyonu sıklıkla yara ve cilt abrazyonlarını temizlemek için kullanılır.

Salin solüsyonu, intravenöz (IV) tedavide dehidratasyonu gidermek veya oral yolla su ve tuz alamayan hastaların günlük sıvı ve elektrolit ihtiyacını karşılamak amacıyla kullanılır. Düşük ozmolariteli bir solüsyonun infüzyonu hemoliz gibi komplikasyonlara yol açabileceğinden, %0.9’dan daha düşük konsantrasyona sahip intravenöz salin solüsyonlarına genellikle güvenli bir ozmolarite sağlamak amacıyla dekstroz eklenir. Verilecek normal salin miktarı hastanın ihtiyaçlarına (örneğin devam eden ishal veya kalp yetmezliği) bağlı olarak belirlenir.

Salin solüsyonu ayrıca rinit ve soğuk algınlığı semptomlarını hafifletmek amacıyla nazal yıkama için yaygın olarak kullanılır.[5] Solüsyon mukusu yumuşatarak ve gevşeterek temizlenmesini kolaylaştırır ve hem bebekler[6] hem de yetişkinler[7] için burun tıkanıklığını açmaya yardımcı olur. Ancak çok nadir durumlarda Naegleria fowleri amibinin burun yoluyla vücuda girmesi halinde ölümcül enfeksiyon gelişebilir. Bu nedenle nazal irrigasyon için yalnızca steril, distile, kaynatılmış, filtrelenmiş veya dezenfekte edilmiş su kullanılmalıdır; musluk suyu bu amaçla kullanıma uygun değildir.[8]

Steril izotonik salin, göğüs büyütme ameliyatlarında meme implantlarını doldurmak, tüberöz meme deformitesi gibi konjenital anomalileri düzeltmek ve meme asimetrisini gidermek için kullanılır. Ayrıca, mastektomi sonrası rekonstrüktif cerrahide de salin implantlar tercih edilmektedir.

Göz

Salin içeren göz damlaları gözün dış yüzeyine uygulanan solüsyonlardır. Tedavi edilen duruma bağlı olarak bu damlalar; steroidler, antihistaminikler, sempatomimetikler, beta blokerleri, parasempatomimetikler, parasempatolitikler, prostaglandinler, non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), antibiyotikler veya topikal anestezikler içerebilir. Ancak bazı göz damlaları herhangi bir ilaç içermez ve sadece gözyaşı yerine geçen veya nemlendirici solüsyonlar olarak kullanılır.

Diğer derişimler

Normal salin dışında daha düşük ve daha yüksek konsantrasyonlara sahip salin solüsyonları da mevcuttur. Yüksek konsantrasyonlu salin solüsyonları tıpta nadiren kullanılır.

Kaynakça

  1. ^ British national formulary : BNF 69 (69th bas.). British Medical Association. 2015. ss. 683, 770. ISBN 9780857111562. 
  2. ^ "Sodium Chloride Injection - FDA prescribing information, side effects and uses". www.drugs.com. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2017. 
  3. ^ "Santral Pontin Miyelinolizis: Dört Olgu Sunumu". Türk Nöroloji Derneği. 11 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şub 2025. 
  4. ^ Prough DS, Bidani A (May 1999). "Hyperchloremic metabolic acidosis is a predictable consequence of intraoperative infusion of 0.9% saline". Anesthesiology. 90 (5): 1247-1249. doi:10.1097/00000542-199905000-00003. PMID 10319767.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  5. ^ "Cure a cold: Saline Nasal drops". 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Blocked Nose in Babies ('Snuffles')". Patient UK. 29 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2025. 
  7. ^ "Tixylix saline nasal drops". Netdoctor. 30 Mart 2011. 1 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Sinus Rinsing For Health or Religious Practice". CDC. 28 Şubat 2017. 14 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2025.