Bugün, Turgut Toydemir geniş bir toplum yelpazesi için büyük önem taşıyan ve ilgi duyulan bir konu haline geldi. Ekonomi üzerindeki etkisinden siyasi kararlar üzerindeki etkisine kadar Turgut Toydemir kendisini güncel konuşma ve tartışmalarda merkezi bir konu olarak konumlandırdı. Bu olguyu daha iyi anlayabilmek için farklı boyutlarını ve sonuçlarını analiz etmek önemlidir. Bu makalede, Turgut Toydemir'in çeşitli yönlerini ve bunların çevremizi nasıl şekillendirdiğini ve etkilediğini derinlemesine inceleyeceğiz.
Turgut Toydemir (13 Temmuz 1938, İstanbul - 20 Aralık 2024, İstanbul), Türk mimar. 1961 yılında İstanbul'da "Piramit Mimarlık" adlı mimarlık ofisi kurmuş; 1961-2018 yılları arasında Türkiye'de ve diğer ülkelerde 20 milyon metrekareyi aşan 1000'in üzerinde proje gerçekleştirerek[1][2]Türkiye'de mimarlığa katkıda bulunmuştur.
Yaşamı
1938 yılında İstanbul'da doğdu. Çocukluğu Fatih'teki Yavuz Sultan Selim mahallesinde geçti.[3] Ortaokul yıllarında Çarşamba'da oturdu. O zamanlarda, mahallede gezerken gelecekte meslektaşı olacak olan arkadaşı Ersen Gürsel'le yaşadığı çevrenin mimari özelliklerinden etkilenmişlerdi.[4] Toydemir, 1957 yılında Vefa Lisesi’ni bitirdi.[5][6]
1961 yılında İstanbul Teknik Üniversitesindeki T.O. Mimarlık Fakültesinde mimar olarak mezun oldu[7] ve Turgut Toydemir Piramit Mimarlık adlı büroyu kurdu.[8] Bu büroda mimari projelerin çizimini, betonarme hesaplarını yapma ve şantiyede kontrollük görevini yürüttü.[9] 1969 yılında İstanbul Devlet Mimar Mühendis Akademisi'nde (kısa adı: İ.D.M.M.A; bugünkü Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık bölümü) yüksek lisans yaptı.[8]
Mimarlığa başladığında nüfusu yaklaşık bir buçuk milyon kişi olan İstanbul'da Osmanlı döneminden kalma iki-üç katlı yığma binalar vardı ve 1961’den önce yapılan imar planı ile 4-5 katlı binalara izin verilmeye başlamıştı. Toydemir, yeni bina projeleri kadar, eski binaların yıkılıp yenilenmesi kapsamında betonarme olarak projelendirilmesi işlerini de yaptı. 1974’e kadar mimari projelerle beraber betonarme hesaplarını kendisi üstlendi.[10] 1975'te bürosunu Turgut Toydemir Piramit Mimarlık Şehircilik Mühendislik isimli şirkete dönüştürdü ve bunu 1980 yılında kurduğu Piramit Müşavirlik Kontrollük şirketiyle destekledi.[8] O yıllarda, Toydemir'in mimari tarzı belirgin bir şekilde postmodern mimariye evrilmiştir.[11]
Kendi söylediklerine göre, Türkiye'deki ekonomik gelişmelerle paralel olarak farklı türde bina projelerine çalışma imkanı buldu ve konut projelerinden geniş ölçekli kentsel tasarım projelerine, sağlık tesislerinden, eğitim yapılarına, turizm yapılarından, ticaret ofis binaları ve AVM'lere kadar çok çeşitli boyutta mimari proje gerçekleştirdi.[3][8] Toydemir ayrıca şehir plancısı olarak 2018 yılına kadar 70 civarında mevzi imar planı ve 17 milyon metrekarelik kentsel tasarım ve planlama projesi üretmiştir.[1]
Ölümü
Turgut Toydemir'in aracı 20 Aralık 2024 tarihinde İstanbul'un Beykoz ilçesinde görev saati dışında olan bir polis tarafından durdurulmak istenmiş ardından yaşanan tartışmada polis tarafından vurularak öldürülmüştür.[12] Polis hakkında kasten öldürme suçundan tahkikat başlatıp açığa alınmıştır.[13] Cenazesi 21 Aralık 2024'te Barbaros Hayrettin Paşa Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Hekimbaşı Mezarlığı'na defnedildi.
Yabancı ortaklarla gerçekleştirilmiş mimari eserleri
AVM ve ofis, Levent yabancı mimari ofislerle ortaklaşa yapılan projelerde, Toydemir ofisiyle, konsept proje sırasında danışmanlıktan başlayarak, avan proje, kati proje, uygulama, detay projeleri ve resmi mercilerden gerekli izinlerin alınması ile devam eden görevleri üstlenmiştir ve bu projelerin proje müellifidir.
2012 yılından itibaren Toydemir tarafından yabancı ortaklarla yapılmış tüm projelerinin, LEED veya BREAAM sertifikasyonu vardır.
Turgut Toydemir, Cevat Gülkanat (1979) "İstanbul Esnaf ve Sanatkar Dernekleri Birliği Bağ-Kur Kredili Yapı Kooperatifi (1) Merter sitesi Bakırköy (2) İst. Ortaköy sitesi ve (3) Göztepe sitesi (Libadiye)", ARKİTEKT dergisi, Cilt 1979 Sayı 1979-03 (375), s:90-93[14]
Turgut Toydemir (2013), "Wyndham İstanbul Petek 3’ü bir arada fonksiyonel mimariye sahip", (Görüşler), Turizm & Yatırım dergisi, Mayıs 2013, s.12[15]
Turgut Toydemir (2014), "Renovasyon kültürüne doğru hızla ilerliyoruz" (renovasyon özel), Hotel Restaurant Magazine, 21 Ocak 2014.
Yarışmalar
2013: Erzurum Yakutiye Eğitim Kampüsü Proje Yarışması: Eşdeğer mansiyon.[16]
2012: Piramit, The House Residence Bomonti'nin 2012 yılında yapılan davetli yarışma sonucu 1. ödül aldı. Bu projenin inşaatı 2017 yılında tamamlandı.[17]
2010: İzmit Sahili Peyzaj ve Kentsel Tasarım projesi: mansiyon.[18][19][20]
2001: Kadıköy Meydanı - Haydarpaşa - Harem Çevresi Kentsel Tasarım Proje Yarışması: Satınalma[21]
^"Piramit", İNTES dergisinde Dünyayı inşa edenler kısmında, p.157
^Aslında mühendis mühendistir, mimar mimardır, ama eskiden mimarlar statik hesap yapabiliyorlardı. Ancak 1974 yılında Mimarlar ve Mühendisler Odası’nın ısrarlarıyla meslek ayrımı sağlanmış.