Bu makalede Vikipedi:İşleyişi aksatıcı değişiklik'in büyüleyici dünyasına dalacağız, onun çeşitli yönlerini ve toplumumuz üzerindeki etkisini keşfedeceğiz. Çok eski zamanlardan beri, Vikipedi:İşleyişi aksatıcı değişiklik genç ve yaşlıların dikkatini çekmiş, gizemi ve çekiciliğiyle tüm nesillerin ilgisini çekmiştir. Tarih boyunca Vikipedi:İşleyişi aksatıcı değişiklik, inançlarımızı, geleneklerimizi ve yaşam tarzlarımızı etkileyerek insanlığın evriminde temel bir rol oynamıştır. Bu makalede, farklı bağlamlardaki alaka düzeyini ve günümüz dünyasındaki etkisini analiz ederek Vikipedi:İşleyişi aksatıcı değişiklik'i derinlemesine inceleyeceğiz. Vikipedi:İşleyişi aksatıcı değişiklik'in tüm yönlerini keşfetmeye ve kendinizi bilgi ve keşiflerle dolu heyecan verici bir yolculuğa çıkarmaya hazır olun!
![]() | Bu sayfa Vikipedi için bir yönergedir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak Vikipedistler tarafından benimsenmektedir. Ancak değiştirilmesi mümkündür ve sağduyuyla ele alınması gerekmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin Vikipedistlerden onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir madde varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
![]() | Bu sayfa özetle: Bilerek ya da bilmeyerek, sürekli olarak Vikipedi'nin işleyişini aksatan kullanıcılar, süresiz olarak engellenebilir ya da yasaklanabilirler. |
Vikipedi yönergeleri |
---|
Davranış |
Tartışma |
İçerik |
Değişiklik |
Organizasyon |
Biçem |
Proje içeriği |
İşleyişi aksatıcı değişiklik, uzunca bir süre birçok maddede devam eden, maddelerin geliştirilmesi veya ansiklopedinin inşa edilmesi sürecini aksatan bir değişiklik örgüsüdür. Bu tip değişiklikler her zaman vandalizm olmasa da, her vandalizm işleyişi aksatıcı niteliktedir. Her bir olaya, Vikipedi politika ve yönergelerini ihlal eden davranışlar olup olmadığına dikkat edilerek bağımsız yaklaşılmalıdır. Bir kullanıcının, bazı kullanıcıların Vikipedi'den soğuması ya da uzaklaşmasına yol açan faaliyetleri, açıkça vandalizm denilemese de işleyişi aksatıcı olarak değerlendirilir.
İşleyişi aksatıcı değişiklikler her zaman kasıtlı olarak yapılmaz. Bazı kullanıcılar, doğru değişiklik yapmayı bilmemesi veya birlikte çalışma konusunda toplumsal becerisi ya da kabiliyetinin yetersiz olması nedeniyle istemeden işletişi aksatıcı faaliyetlerde bulunabilirler. İyi niyetle hareket edilmesine karşın faaliyetlerin işleyişi aksatıcı nitelikte olmaları, bunların Vikipedi'ye zarar verdiği gerçeğini değiştirmez.
Vikipedi'nin herkesin değişiklik yapmasına izin veren yapısı, bazı kişilerin tek bir bakış açısını yansıtan, özgün araştırma niteliğinde, savunucu veya çıkar amaçlı içerik eklemelerine açık bir hâle gelmesine yol açabilir. Güvenilir kaynaklarla doğrulanabilir nitelikte olan, görece azınlık tarafından kabul gören kayda değer bakış açıları maddelere eklenebilirken yapıcı kullanıcılar zaman zaman hatalar yapabilir ve bazen bir sayfaya ya da sayfalar kümesine, güvenilir kaynaklarla doğrulanamayan içerikleri sürekli ekleyerek veya görece azınlık tarafından kabul gören görüşlere yersiz önem vermekte ısrarcı davranarak uzun süreli sorunlara yol açabilirler.
İşleyişi aksatıcı değişiklik yapan kullanıcılar genel anlamda, bir başvuru kaynağı olarak Vikipedi'nin güvenilirliğini düşürerek ve yaptıkları işleyişi aksatıcı değişikliklerin karşılığında bir yaptırım olmamasından ötürü yapıcı kullanıcıların sabırlarını zorlayıp onları yıldırarak siteden ayrılmalarına yol açtıklarından Vikipedi'ye zarar verirler.
Tek başına bir değişiklik, işleyişi aksatıcı olmasa da bu nitelikteki bir değişiklik örgüsünün parçası olabilir. İşleyişi aksatıcı değişiklikler zaman içerisinde sıklaşabilir veya genişleyebilir. Bu tip değişikliklerin tamamı tek bir sayfada ya da birden fazla sayfada, benzer nitelikte ya da yüzeysel olarak oldukça farklı olabilirler.
İşleyişi aksatıcı kullanıcılar, yapıcı değişiklik yaparak bu davranışlarını saklayabilseler de, bazı belirgin özellikleriyle yapıcı kullanıcılardan ayrılırlar. Bir sorunun çözülmesinde tartışma yetersiz kalmışsa ve tartışmaya dışarıdan katılan kullanıcılar arasında tarafsız bir fikir birliği sağlanmışsa, işleyişi aksatıcı davranışlara devam edilmesi bir engel nedeni olarak değerlendirilir ve anlaşmazlıkların giderilmesi süreci gereğince ciddi yaptırımlara yol açabilir. Aşırı uç durumlarda bu yaptırımlar, hakem kurulu kararı ya da bir fikir birliği sonucunda, site genelinde yasaklama uygulanmasına kadar varabilir.
İşleyişi aksatıcı değişikliklerle mücadele ederken üç geri dönüş kuralına uygun hareket edilmesi gerekir. Bununla birlikte, işleyişi aksatıcı değişiklik kapsamında yer alan vandalizmle mücadele ederken bu kural görmezden gelinebilir.
Bu yönerge, toplu, açık ve tekrar eden temel politikaların ihlal edilmesiyle ilgili olup makul kullanıcıların aynı fikirde olmayabileceği, hemen göze çarpmayan durumlarla ilgili değildir.
İşleyişi aksatıcı bir kullanıcı, aşağıdaki davranışları sergiler ya da bu davranışlara eğilimi olduğunu gösterir:
Herhangi bir politika ya da yönergenin uygulanma yöntemini uygun bulmayan bir kullanıcı, bu politika ya da yönergenin uygulanışını kendi görüşüne göre yorumlayarak uygulayabilir ya da tümüyle görmezden gelebilir. Zaman zaman bu, küçük bir anlaşmazlıktaki bir noktayı ispatlamak için yapılır. Diğer durumlarda, birileri bir kuralın genel olarak bilinmeyen bir yolla, onu değiştirme hedefiyle uygulanmasına çalışabilir.
Bu tip davranışlar Vikipedi'nin işleyişini önemli ölçüde aksatır. Eğer bir politika ya da yönergenin sorunlu olduğu düşünülüyorsa, ilgili sayfanın tartışma sayfası bu endişelerin dile getirilmesi için en uygun yerdir. Eğer yalnızca bir maddede birilerinin değişikliklerine karşı çıkılıyorsa, bu durumun maddenin tartışma sayfasında ya da ilgili diğer sayfalarda tartışılması gerekir.
Görüşlerin aktarılmasının Vikipedi'nin işleyişini aksatmadan yapılabileceği unutulmamalıdır.
Kimi zaman kullanıcılar, topluluğun, başka konularda katkılara devam edilmesinin daha verimli olacağına dair fikir birliği olmasına karşın, bir iddia ya da bakış açısına bağlı değişikliklerini devam ettirirler. Bu tip davranışlar, Vikipedi'nin işleyişini aksatır.
Makul bir nedene sahip olduğuna inanmaları kullanıcılara, bu fikrin topluluk tarafından kabul görmediğinin söylenmesine karşın kabul görülmesi gerektiğine yönelik davranışlar sergileme hakkını vermez. Fikrin topluluk tarafından reddedilmesi, onun dinlenmediği anlamına gelmez. Bir şeyler yazmaya ara verilerek diğer kullanıcıların dinlenmesi ve dediklerinin dikkate alınması gerekir. Karşı tarafın bakış açısını anlamak için çaba sarf edilmeli ve ortak noktalar bulunarak uzlaşma sağlanmalıdır. "Dinleme" ve "fikre katılma" kavramları birbirlerine karıştırılmamalıdır.
Kimi zaman kullanıcılar iyi niyetle hareket etseler dahi, değişiklikleri işleyişi aksatıcı ve zaman harcayıcı nitelik taşıyabilir. Kullanıcının, sürekli olarak sorunun ne olduğunu anlayamadığını söylemesi bu duruma bir örnektir. Kullanıcıların, cesur olmaları ve doğru olduğunu düşündüklerini yapmaları önerilse de, kimi zaman yetersizlik durumu baş gösterebilir. Eğer topluluk, kullanıcıların hatalarını düzeltme ve temizleme ile kullanıcıları politika ve yönergeler hakkında bilgilendirme konusunda gerekli olduğu düşünülenden daha fazla zaman harcıyorsa, kullanıcıya yönelik birtakım yaptırımların uygulanması düşünülebilir.
Kullanıcılar genellikle, daha az kabul gören görüşleri de maddelere eklerler. Bu tarz içerikler; doğrulanabilir oldukları, yersiz önem verilmedikleri ve uygun durumlarda, radikal teorilerle uyumlu oldukları sürece Vikipedi'nin amaçlarına uygundur. Bu tarz içerikler için kaynak gösterme sorumluluğu, bu içerikleri ekleyen ya da içeriklerin kalmasını isteyen kullanıcılara aittir.
Saygın hakemli dergilerde yayımlanmış önbilim niteliğindeki içerikler de doğrulanabilir ve bahsetmeye değer görüşler kapsamındadır. Herhangi bir konuyla alakalı, güvenilir kaynaklara dayandırılabilen görüş ayrılıkları ya da tartışmalar varsa, bunlardan da güvenilir kaynaklar kullanılarak bahsedilebilir. Bu tip değişiklikler, tek başına işleyişi aksatıcı değildir. Bu durum, Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi gibi artık kesinleşmiş ve kanıtlanmış konularda geçerli değildir ("bu konuya dair yapılan tartışmaların kendisi" ise bahsetmeye değerdir).
Kimi zaman iyi niyetli kullanıcılar, bazı radikal kaynakların yanlış yönlendirmeleri sonucu ya da bir kaynaktan bilgileri aktarırken sehven hata yapabilirler. Bu kullanıcıların doğal olarak kısa süreliğine değişikliklerinin doğruluğunu savunma ihtimalleri olsa da, daha iyi kaynaklar veya tarafsız kullanıcıların görüşleri doğrultusunda fikirlerini değiştirebilirler.
Kötü niyetli olarak işleyici aksatıcı faaliyetlerde bulunan kullanıcılar, uygulanabilecek yaptırımlardan bazı yollarla kaçınmaya çalışırlar:
Tüm bunlara rağmen bu tarz işleyişi aksatıcı değişiklikler, Vikipedi politika ve yönergelerini ihlal eder.
Aşağıda anlatılanlar, işleyişi aksatan kullanıcılarla başa çıkılması için bir örnek niteliğindedir ve bu sırayla uygulanması zorunlu değildir. Bazı uç durumlarda hizmetli duyuru panosunda yapılacak hızlı bir duyuru birinci adım olabilirken kimi zaman doğrudan topluluk yasaklaması aşamasına geçilebilir. Ancak genellikle çoğu durumda, her bir adımın sorunu çözmesi umularak kademeli bir artışla hareket etmek faydalıdır:
1 Nisan Şaka Günü'ndeki bütün değişiklikler; değişiklik savaşı, kişisel saldırı yasağı ve yaşayan insanların biyografileri gibi politikalar da dahil uygulanabilir bütün Vikipedi politika ve yönergelerine bağlı kalarak devam etmelidir. Anasayfa hariç, espri amaçlı tüm değişiklikler madde ad alanından çıkarılmalı ve kullanıcıların yanlış yönlendirilmesini engellemek için {{mizah}} gibi şablonlarla etiketlenmelidir.