SPSS Programında İstatistiksel Testler Nasıl Yapılır?

Giriş

SPSS, "Statistical Package for the Social Sciences" kısaltmasıyla bilinen, istatistiksel analizler yapabilen bir yazılımdır. Bu yazılımın kullanımı oldukça yaygın olmakla birlikte, bazı kullanıcılar SPSS'in istatistiksel testlerin yapıldığı bir araç olduğunu bilmekle birlikte, testleri nasıl gerçekleştireceklerini tam olarak bilememektedirler. Bu yazıda, SPSS programında istatistiksel testlerin nasıl yapılacağına dair ayrıntılı bir açıklama verilecektir.

SPSS'te Veri Girişi ve Düzenlemesi

SPSS'e veri girişi ve düzenlemesi yapmak oldukça önemlidir. Verilerin doğru ve eksiksiz bir şekilde girilmesi, sonuçların doğru olmasını sağlar. SPSS'e veri girerken, değişkenlerin türüne göre uygun değişken tipi seçilmelidir. Değişken türleri arasında; sayısal, kategorik, tarih vb. bulunmaktadır. Ayrıca, veriler arasında boşluk bırakılmamalı ve veri setinde birimler açık bir şekilde tanımlanmalıdır. SPSS'te veri düzenlemesi yaparken, öncelikle veri setindeki aykırı (outlier) verileri tespit etmek ve bunları düzeltmek gerekir. Bu tamamlandıktan sonra, değişkenleri belirli bir sıraya göre düzenlemek sonuçların analizi açısından önemlidir. Veri analizi daha sonra, bu veri setleri üzerinde gerçekleştirilir.

Sayısal Değişkenlerin Analizi

Sayısal değişkenlere örnek olarak; yaş, gelir, boy, kilo gibi değişkenler verilebilir. Bu değişkenlerin analizi için; dağılım grafiği, histogram, kutu grafiği gibi grafikler oluşturulabilir. Bu grafiklerden yararlanarak değişkenlerin normal dağılım gösterip göstermedikleri, aykırı değerlerin olup olmadığı gibi konular incelenebilir. Sayısal değişkenlerin analizi için, ayrıca merkezi eğilim ölçütleri (ortalama, mod, medyan) ve dağılım ölçütleri (standart sapma, varyans) gibi ölçütler de kullanılır. Bu ölçütler sayesinde, veri setindeki farklılıklar ve genişlikler arasındaki ilişkiler incelenebilir. Sayısal değişkenler üzerinde hipotez testleri yapmak da mümkündür. T-testi veya ANOVA testi gibi testler, değişkenler arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını tespit etmek için kullanılabilir.

Kategorik Değişkenlerin Analizi

Kategorik değişkenlere örnek olarak; cinsiyet, medeni durum, eğitim seviyesi gibi değişkenler verilebilir. Bu değişkenlerin analizi için; çizgi grafikleri, bar grafikleri, pasta grafikleri gibi grafikler oluşturulabilir. Kategorik değişkenlerin analizi için, yüzdelikler ve frekans dağılımları hesaplanır. Bu ölçütler sayesinde, değişkenler arasındaki ilişkiler ve dağılımlar incelenebilir. Kategorik değişkenler üzerinde de hipotez testleri yapmak mümkündür. Ki-kare testi gibi testler, değişkenler arasındaki ilişkilerin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını tespit etmek için kullanılabilir.

SPSS'te Hipotez Testi Yapma

Hipotez testi, istatistiksel analizlerin en önemli aşamasıdır. Hipotez testi yapmak için öncelikle, bir hipotez kurulur. Bu hipotez, genellikle araştırmacının belirlediği bir soru veya problem ile ilgilidir. Hipotez testi sırasında, varsayım da denilen "null hypothesis" ve alternatif hipotez arasında bir seçim yapılır. Null hypothesis, değişkenler arasında bir ilişki olmadığını gösterir, alternatif hipotez ise değişkenler arasında bir ilişki olduğunu gösterir. Hipotez testi yaparken, istatistiksel olarak bir kabul aralığı belirlenir. Bu kabul aralığına göre, test sonucunda elde edilen istatistiksel değerin kabul edilebilir bir düzeyde olması beklenir. Hipotez testi sonucunda, elde edilen istatistiksel değer testin sonucunu belirler. Eğer istatistiksel değer kabul aralığındaysa, null hypothesis kabul edilir. Eğer istatistiksel değer kabul aralığından farklıysa, alternatif hipotez kabul edilir.

SPSS'te Regresyon Analizi Yapma

Regresyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için kullanılan bir yöntemdir. Bu analiz, bir veya daha fazla bağımsız değişken ile bir bağımlı değişken arasındaki ilişkiyi açıklamak için kullanılır. Regresyon analizi yaparken öncelikle, bağımlı ve bağımsız değişkenler belirlenir. Daha sonra, bu değişkenler arasındaki ilişki hesaplanır. Regresyon analizinde kullanılan ölçütlerden biri R-kare'dir. R-kare, bağımlı değişkendeki değişkenliğin, bağımsız değişkenler tarafından açıklanabilen yüzdesini gösterir.

Sonuç

Bu yazıda, SPSS programı kullanılarak istatistiksel testlerin nasıl yapılacağına dair ayrıntılı bir açıklama verilmiştir. SPSS ile veri girişi ve düzenlemesi yaparak, sayısal ve kategorik değişkenlerin analizleri yapılabilir. Ayrıca, SPSS ile hipotez testleri ve regresyon analizleri gerçekleştirilebilir. SPSS, istatistiksel analizler yapmak isteyenler için oldukça kullanışlı bir araçtır.