Cahide Sonku

Farklı alanlardaki alaka düzeyi ve etkisi onu genel ilgi konusu haline getirdiğinden, Cahide Sonku'i mutlaka birden fazla kez duymuşsunuzdur. Ortaya çıkışından bu yana Cahide Sonku, kökenleri, gelişimi ve etkileri hakkında sürekli daha fazla bilgi edinmek isteyen araştırmacıların, profesyonellerin ve meraklıların dikkatini çekti. Bu makalede, toplumumuzdaki etkisini ve erişimini daha iyi anlamak amacıyla Cahide Sonku ile ilgili her şeyi arka planından mevcut durumuna kadar kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz.

Cahide Sonku
Cahide Sonku
DoğumCahide Serap
27 Aralık 1911(1911-12-27)
San'a, Yemen
Ölüm18 Mart 1981 (69 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
MeslekOyuncu, yapımcı
Evlilik
Talat Artemel
(e. 1936; b. 1938)

İhsan Doruk
(e. 1943; b. 1954)
Çocuk(lar)Ender Doruk
Ebeveyn(ler)Yüzbaşı Necati Bey
AkrabaÇorapsız İbrahim Paşa (dedesi)
Canan Serap (ablası)

Cahide Sonku ya da doğumdaki adıyla Cahide Serap (27 Aralık 1911, Yemen - 18 Mart 1981, İstanbul), Türk sinema ve tiyatro oyuncusu. Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni[1] ve sinema oyuncusu.[1]

Yaşamı

Çocukluk

O dönem Osmanlı Devleti toprağı olan San'a'da doğdu. Babası bir Osmanlı subayı Yüzbaşı Necati Bey, dedesi Çorapsız İbrahim Paşa ise Osmanlı Ordusunda 7. Ordu Komutanı'ydı. Aynı yıllarda babası dedesinin emrindeydi.[2] I. Dünya Savaşı'nın başlaması ve Yemen'in Osmanlı Devleti'nin elinden çıkmasının ardından aile San'a'dan ayrılarak İstanbul'a geldi. Babası Necati Bey bir süre sonra ailesini terk etti ve annesi Necati Bey'den boşandı.[1] Aile paşa dedelerinin Fatih'teki konağına yerleşti. Çocukluğu zorluklarla[2] geçen Cahide'nin, dedesi İbrahim Paşa'nın vefatının ardından[2] çıkan bir yangında evleri yandı. Durumdan haberdar olan Necati Bey Cahide ve ablasını yanına almak istedi. Abla kabul etti[1] ama Cahide annesinin yanında kalmayı tercih etti. İlk ve ortaokulu Fatih'te tamamladı. Sultan Selim'deki Cumhuriyet Kız Ortaokulundan mezun oldu.

Kariyer

Ortaokul sıralarında sanatla tanıştı. Henüz 16 yaşındayken Darülbedayi'ye girdi, zamanla İstanbul Şehir Tiyatroları'nın gözde oyuncuları arasında yerini aldı. Önce Halkevleri Tiyatrosu akabinde ise İstanbul Belediye Konservatuvarı, ardından da Muhsin Ertuğrul'un keşfiyle Darülbedayi'de (1932-Şehir Tiyatroları) "Yedi Köyün Zeynebi" ile oyunculuğa başladı. Muhsin Ertuğrul, döneminin önemli isimlerindendir.[1] 1933'te Söz Bir Allah Bir filmiyle sinemaya adım attı. Daha sonra, 1950 yılında kendi adına Sonku Film şirketini kurdu. Fedâkar Ana filmiyle ilk kez yönetmenliği denedi. Oyuncu Talat Artemel ile evlenip ayrıldı. Daha sonra, 1943 yılında «Tütün Kralı» lakabıyla bilinen iş insanı İhsan Doruk ile evlendi ve bir süre sonra bu eşinden de ayrıldı. Daha sonra İhsan Doruk ile yeniden evlenen Cahide'nin bu evlilikten Ender adında bir kız çocuğu oldu. Sonra yeniden boşandı. Bataklı Damın Kızı Aysel adlı filmle ünlenen sanatçı, filmlerinde genel olarak erkeklerin kalbini kırıp kaçan güzel kadın rolüyle izleyicinin karşısına çıktı.[3] Yıldız dergisinin 1951 yılında açtığı yarışmada Vatan ve Namık Kemal "En İyi Film", başrol oyuncularından Cahide Sonku da "En İyi Kadın Oyuncu" seçildi.[3]

Cahide Sonku Cenazesi

Kariyerinin tescillediği o yıllarda Parseh Gevrekyan adında gayrimüslim genç bir iş insanı ile tanıştı ve aşk yaşamaya başladılar. Gevrekyan, sinema ile özdeşleşen Cahide Sonku'nun hayranlarından biriydi. Ancak Müslüman bir kadının gayrimüslim biriyle beraberliği hoş karşılanmadığından aşklarını gizli yaşadılar. Artan dedikodulara aldırmadan birlikte yaşama kararı alan çiftin bu kararının ardından Cahide'nin Şehir Tiyatroları'ndan atılmasına karar verildi. Ancak buna Muhsin Ertuğrul'un karşı çıkması sonrası Cahide kariyerine devam etti. Fakat Beyoğlu Emniyet Müdürlüğü Cahide'yi aralıklarla ifade vermeye çağırıyordu. Akabinde başlayan II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye'de "Varlık Vergisi" Kanunu çıktı. Hükûmet vergilerin yüzde 87'sini gayrimüslimlerden tahsil etmeye karar verdi. Parseh Gevrekyan'ın taşınmaz mallarına el konuldu ve Aşkale'deki çalışma kampına gönderildi. Cahide, çevresi ve adli kurumlardaki kişilerin baskısı sonucu Gevrekyan'dan ayrılmak zorunda kaldı.

Son yılları

Cahide Sonku'nun Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri

1963 yılında bir yangın sonucu kurmuş olduğu Sonku Film şirketinin binasının yanması üzerine iflas etmiş, yaşamının geri kalan kısmında Muhsin Ertuğrul sayesinde kısa bir süre Şehir Tiyatrosu'nda çalışmış, daha sonra buradan ayrılmış ve ömrünün son yıllarında alkol bağımlılığı ile mücadele etmiştir.[4]

1979 yılında Sinema Yazarları Derneği hizmet ödülünü aldı. 18 Mart 1981 yılında Alkazar Sineması'nda fenalaşarak 61 yaşında öldü.[5] Cenazesi Muhsin Ertuğrul Şehir Tiyatrosu'nun sahnesinde yapılan törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

Her yıl anısına verilen Altın Portakal Cahide Sonku Ödülü vardır.

Hakkındaki eserler

  • Osman Balcıgil, Kızıl Çengi - Bir Cahide Sonku Romanı, 2023
  • Gökhan Erarslan - Bir Düş Gibi (Cahide Sonku), 2020[6]
  • Eyüphan Erkul, Cahide: Melekler Yeryüzünde Yasayamaz, 2020
  • Agâh Özgüç, Cahide Sonku Peçete Kağındaki Anılar, 2007

Filmografisi

Yıl Film Görevi Notlar Kaynak
Oyuncu Yönetmen Senarist Yapımcı Rolü
1933 Söz Bir Allah Bir Evet [7] Leyla
1934 Bataklı Damın Kızı Aysel Evet Aysel
1940 Şehvet Kurbanı Evet
1940 Akasya Palas Evet Pakize[8]
1942 Kıskanç Evet Nuriye[9]
1945 Yayla Kartalı Evet Nermin
1946 Senede Bir Gün Evet Nazlı
1947 Yuvamı Yıkamazsın Evet
1949 Fedakâr Ana Evet Evet Cavidan[10]
1951 Vatan ve Namık Kemal Evet Evet Zekiye[11] Talat Artemel ve Sami Ayanoğlu ile birlikte yönetti.
1952 Günahını Ödeyen Adam Evet
1953 Beklenen Şarkı Evet Evet Evet Seniha Hanım[12]
1955 İlk ve Son Evet
1956 Büyük Sır Evet
1962 Ayşecik Yavru Melek Evet Büyükanne
1965 Yahya Peygamber Evet
1965 Korkusuzlar Evet
1965 Düşman Kardeşler Evet Cahide Anne[13]
1965 Beyaz Atlı Adam Evet
1965 Sevgim ve Gururum Evet Esma Hanım[14]
1966 Sevda Çiçeğim Evet
1966 Kovboy Ali Evet Cahide[15]
1966 El Kızı Evet Saime[16]
1966 Çalıkuşu Evet
1966 At Avrat Silah Evet
1966 Sokak Kızı Evet
1967 Serseriler Kralı Evet Boncuk'un Babaannesi[17]
1967 Bizansı Titreten Yiğit Evet
1971 Mıstık Evet Anne[18]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e "Cahide Sonku'nun hikayesi: Parlak ışıklardan bulaşıkçılığa". Posta, Magazin. 4 Mart 2018. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  2. ^ a b c Ali Hikmet İnce (12 Mayıs 2019). "Cahide Sonku'nun Önlemeyen Düşüşü". Siyasetcafe.com. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  3. ^ a b Ayşe Durukan (14 Şubat 2004). "Cahide Sonku Gibi Ölmek!". İstanbul: Bianet. 3 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  4. ^ "CAHİDE SONKU BİYOGRAFİ". hürriyet. 12 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "TAHA TOROS ARŞİVİ" (PDF). 16 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  6. ^ "T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Tiyatroları". www.devtiyatro.gov.tr. 11 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2025. 
  7. ^ "Söz bir Allah bir". 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Akasya Palas". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Nuriye". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Fedakar Ana". 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "Zekiye". 16 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Beklenen Şarkı". 16 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Düşman Kardeşler". 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "Sevgim ve Gururum". 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Kovboy Ali". 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "El Kızı". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "Serseriler Kralı". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "Mıstık". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dipnotlar

  • Özgüç, Agah; Özgüç, Yüksel (2007). Cahide Sonku, Pecete Kağıdındaki Anılar. PMP Basım Yayın. s. 83. ISBN 9789756063491. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Cahide Sonku ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.