Feyhaman Duran
Günümüz dünyasında Feyhaman Duran sürekli ilgi gören ve tartışılan bir konudur. Tarihsel önemi, mevcut toplum üzerindeki etkisi veya popüler kültür açısından taşıdığı anlam nedeniyle Feyhaman Duran akademisyenlerin, bilim adamlarının, meraklıların ve genel olarak insanların ilgisini çekmeye devam eden bir konudur. Yıllar geçtikçe, Feyhaman Duran gelişti ve önemi arttı; bu da onun birçok yönüyle ilgili sonsuz keşif ve araştırma yapılmasını sağladı. Bu makalede, Feyhaman Duran konusunu daha derinlemesine inceleyerek kökenlerini, gelişimini ve çağdaş dünya üzerindeki etkisini keşfetmeye çalışacağız.
| Feyhaman Duran | |
|---|---|
 Feyhaman Duran'ın otoportresi (1959) | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum | 1886 Kadıköy, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Mayıs 1970 İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Edirnekapı Şehitliği, İstanbul |
| Evlilik(ler)i | Güzin Duran |
| Alanı | Resim ve hat sanatı |
| Etkilendikleri | İzlenimcilik |
Feyhaman Duran (17 Eylül 1886, Kadıköy - 6 Mayıs 1970, İstanbul), Türk ressam ve hattat.[1][2][3] Türk Resim Sanatı'nda, portre sanatının ilk ve en önemli temsilcisi sayılır. 1914 Çallı Kuşağı ressamlarındandır. Özellikle Atatürk ve İnönü portreleriyle ünlenmiştir.[1]
Yaşamı
1886'da İstanbul'da dünyaya geldi. Babası, Rüsamet Emaneti (Gümrükler memur) Süleyman Hayri Bey'dir. Annesini genç yaşta kaybetti. Babası, eşinin vasiyetini yerine getirerek onu 1895 yılında, günümüzdeki adı Galatasaray Lisesi olan, Galata Sarayı Humayun Mektebi'ne kaydettirdi. Burada, ressam Şevket Dağ, Tevfik Fikret ve Viçen Arslanyan Efendi'nin öğrencisi oldu. Okulda tarama kalem ve çini mürekkebiyle, daha sonra da yağlı boya resimleriyle dikkat çekti ve özellikle Hüsn-ü Hat, yani Güzel Yazı dersinde başarılı oldu.[3]
1908 yılında okulu bitirir bitirmez Bab-ı Ali'ye kâtip olarak girdi. Aynı yıl Hüsn-ü Hat öğretmeni olarak, mezun olduğu Galata Sarayı Humayun Mektebi'ne atandı ve hocası hattat Tahsin Bey'in yerine bu dersi verdi. Mısırlı prens Abbas Halim Paşa'nın, güzel sanatların çeşitli bölümlerinde başarı gösterenler arasından yaptığı seçimle Avrupa'ya gönderdiği öğrenci grubuna girerek Paris'e gitti.[4]
Konu ile ilgili bir rastlantıyı kendi ifadesiyle şöyle aktarmıştır:
| “ |
Galatasaray Lisesi’nde resim öğretmeniydim, bir gün tanıdığım bir hanımefendiye resmini yapmayı teklif ettim. Bana: ‘ben yaşlıyım ne olacak resmimi yapıp ta? Onun yerine şu küçük kız çocuğunun resmini yap!’ diyerek çantasından küçük bir kız çocuğunun resmini çıkarıp verdi. Bu resmi bir portre hâline getirdim. Çocuğu tanımıyordum. Sonradan bunun zamanın ünlü kişilerinden Prens Abbas Halim Paşa’nın dördüncü kızları olduğunu öğrendim. Paşa, bu resim üzerine öteki beş kızının ve bazı tanıdıklarının daha resmini yaptırdı, takdirlerini kazandım, böylece kendileri tarafından ve bütün masraflarım karşılanarak Paris’e öğrenime gönderildim. Bu vesileyle hayatımda mutlu bir dönüm noktası olmuştur.[5] |
” |
1911 ile 1913 yıllarında Paris'te sanat eğitimi gören Feyhaman Duran, o yıllarda aynı amaçla Paris'te olan genç Türk ressamlarının da devam ettiği Academie Julian’da Jean Paul Laurens Atölyesi’ne kaydoldu. Bu sıralarda ortaya çıkan İzlenimcilik akımına yakınlık duydu.[3]
I. Dünya Savaşı başlayınca yurda döndü. 1916’dan itibaren Galatasaray Sergileri'ne her yıl düzenli katıldı. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti'nın sergilerinde yer aldı. Harp Mecmuası’nda çalışarak, savaş resimleri yaptı. Birinci Galatasaray Sergisi’nde Prof. Dr. Akil Muhtar adlı portresi ile "Gümüş Madalya" ve "Zikr-i Cemil Ödülü"'nü aldı.[3]
1919 yılında İnas Sanayi-i Nefise Mektebi'ne (Kız Güzel Sanatlar Akademisi) "Usul-ü Tersimé öğretmenliğine getirildi. Ömer Adil Bey'den sonra bu okulda müdürlük yaptı.
1922 yılında öğrencisi Güzin Hanım'la evlendi. 1923'te Türk Ressamlar Cemiyeti'nin yönetim kurulu üyeliğine seçildi. 1926'da Sanayi-i Nefise Birliği, 1929'da Güzel Sanatlar Birliği adlarını alan dernekte yöneticiliği ömrünün sonuna kadar sürdürdü.
Kız ve Erkek Sanayi-i Nefise Mekteplerinin birleştirilmesi sonucu İnas Sanayi-i Nefise Mektebi kapanınca, artık karma eğitim veren Sanayi Nefise Mektebi'nde 1927’de Usul-ü Tersim, 1933’te ise “Resim Atölyesi” öğretmenliğine atandı.
Cumhuriyet Halk Partisi'nin düzenlediği yurt gezileri kapsamında 1938 yılında Gaziantep'e gönderildi. Buradan on yapıtla dönen Feyhaman Duran 1939 Ocak ayında İbrahim Çallı ve Ayetüllah Sümer birlikte İsmet İnönü'nün portresini yapmak üzere Ankara'ya çağrıldı.
Kurulduğu dönemde İstanbul Deniz Müzesi'nin siparişi üzerine Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonundaki minyatürleri tuvale aktarmış olan sanatçı[6] 1940’larda eşi ile birlikte Topkapı Sarayı'nda çalışıp sarayın iç ve dış mekanlarını tuvale aktarma olanağı buldu. II. Dünya Savaşı nedeniyle 1943-1947'de müze koleksiyonun bir kısmı önlem olarak Niğde'ye taşınmış ve saray ziyarete kapatılmıştı.[7] Bu dönemde izin alarak sarayda çalıştı, müzedeki pek çok eseri yakından inceleme fırsatı oldu.
Duran, arkadaşı Sami Yetik’in "Ressamlarımız" adlı üç ciltlik kitap kapağı tasarladı. İbrahim Çallı ve Sami Yetik ile Vezneciler'de Zühal Kırtasiye Mağazası'ndaki atölyede resim dersleri verdi.
1951 yılında emekli oldu. Emekliliğinde çalışmalarını, eşi Güzin Hanım'ın büyükbabası hattat Yahya Hilmi Efendi'ye ait Beyazıt'taki evde sürdürdü. Korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması isteğiyle evini 1962'de İstanbul Üniversitesi'ne bağışladı.[8]
6 Mayıs 1970'te İstanbul'da öldü ve Edirnekapı Sakızağacı Şehitliği'nde defnedildi.
Feyhaman Duran Kültür ve Sanat Evi
Feyhaman Duran'ın 1962'de İstanbul Üniversitesine bağışladığı ev, 20. yüzyılı başlarında hem geleneklerine bağlı hem de Batı kültürünü özümsemiş orta halli bir sanatçı ailesinin doğal yaşam ortamını yansıtan bir müze ev olarak ziyaret edilmektedir.
"Feyhaman Duran Kültür ve Sanat Evi "olarak adlandırılan ev, İstanbul Üniversitesi merkez binası yakınında, Nadir Eserler Kütüphanesi (eski Medrese-i Kuzzat) arkasındaki bir küçük meydanda bulunur. Güzide Duran'ın büyükbabası hattat Yahya Hilmi Efendi'ye ait kırmızı aşı boyalı yapı, geçmişte "Yahya Hilmi Efendi Evi" olarak bilinirdi.[8] Feyhaman ve Güzin Duran'ın oturduğu yıllarda bu ev, İstanbul’un ileri gelen sanatçılarının katıldığı sohbet meclislerini ağırlardı.[8]
Yapı, ilk olarak 2001 yılında restore edilip ziyarete açıldıktan bir süre, daha sonra ziyarete kapatılmış; 2018-2023'te yeniden restore edilmiş ve 2024 yılının Ocak ayında Feyhaman Duran Kültür ve Sanat Evi olarak açılmıştır.[9]
Kaynakça
- ^ a b Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü, Ata.boun.edu.tr websitesi arşivinden "Feyhaman Duran" maddesi. Online: Erişim: 21.9.2008)
- ^ Özsezgin, Kaya, " Feyhaman Duran (1886-1970), Felsefeekibi.net websitesi 8 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (Erişim:10.12.0212)
- ^ a b c d Kuzucular, Şahameddin (2012) "Feyhaman Duran Hayatı Sanatı ve Tabloları" Edebi Yad ve Sanat Akademisi websitesi.
- ^ Dusunmekvepaylasmak.blogspot.com websitesi "Feyhaman Duran" maddesi. Online: 22 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Saim Kutsav. "Feyhaman Duran". Ankara Sanat 1966, S.5, s.13. 20 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2008.
- ^ "Feyhaman Duran – İki Dünya Arasında". www.mimdap.org. Mimdap.org sitesi, 27 Nisan 2017. 16 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2017.
- ^ Selin, İpek (Ekim-Kasım 2017). "Ressam Feyhaman Duran'ın Topkapı Sarayı'ndaki tabloları". Atlas Tarih, 49. s. 22-25.
- ^ a b c "Kültür ve Sanat Evi". Feyhaman Duran Kültür ve Sanat Evi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2025.
- ^ Ömer Faruk Yıldız. "Feyhaman Duran Kültür ve Sanat Evi'nin açılışı yapıldı". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 22 Şubat 2025.
Dış bağlantılar
- Kutsav, Saim (1966) "Feyhaman Duran", Ankara Sanat Sayı:5, sayfa:13.
- Sabancı Üniversitesi Sakip Sabancı Müzesi'nde Feyhaman Duran - Between Two Worlds adlı 12 Șubat 2017-13 Agğustos 2017 döneminden açık olan resim sergisinin İngilizce katalogunda biyografisi ve seçilmiş sanat resimleri. Online: 16 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
