Kansu Eyaleti | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Kısaltmalar: 甘 veya 陇 (pinyin: Gān veya Lǒng) | ||||||||||||||
Adın kökeni | 甘 gān - Ganzhou (Zhangye) 肃 sù - Suzhou (Jiuquan) | |||||||||||||
İdari birim türü | Eyalet | |||||||||||||
Başkenti (ve en büyük şehri) |
Lanzhou | |||||||||||||
ÇKP Komitesi Sekreteri | Lu Hao | |||||||||||||
Vali | Xu Shousheng (vekâleten) | |||||||||||||
Yüzölçümü | 454.000 km² (7.) | |||||||||||||
Nüfusu (2020) - Nüfus yoğunluğu |
25.019.831 (22.) 57,7 kişi/km² (27.) | |||||||||||||
GSYİH (2007) - kişi başına |
CNY 269,9 milyar (26.) CNY 10.335 (30ncu) | |||||||||||||
İGE (2005) | 0,675 (orta) (28.) | |||||||||||||
Başlıca etnik gruplar | Han - %91 Hui - %5 Dongxiang - %2 Tibetli - %2 | |||||||||||||
İl düzeyi | 14 | |||||||||||||
İlçe düzeyi | 86 | |||||||||||||
Belde düzeyi† | 1344 | |||||||||||||
ISO 3166-2 | CN-62 | |||||||||||||
Resmî websitesi http://www.gansu.gov.cn (Çince) | ||||||||||||||
Kansu (Basitleştirilmiş Çince: 甘肃; Geleneksel Çince: 甘肅; pinyin: Gānsù zh-Gansu.ogg (yardım·bilgi); Wade-Giles: Kan-su, Kansu veya Kan-suh) Çin'de bir eyalettir. Kuzeyden Moğolistan, güneyden Çinghay ve Siçuan eyaletleri, doğudan Ningxia Özerk Bölgesi, Shaanxi eyaleti ve İç Moğolistan Özerk Bölgesi, batısından Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile çevrilidir. Dar bir koridor biçiminde oluşuyla yüzyıllarca Yukarı Huanghe (Sarı Irmak) bölgesi ve Çin'in batı kesimleri arasında geçit işlevi görmüştür. Türk soylu Sarı Uygurların yaşadığı Sunan Yugur Özerk İlçesi buradadır.
Kansu, Qin Hanedanı döneminde (MÖ 221-206) Çin topraklarına katıldı. Marco Polo'nun Çin'e girdiği yol olarak tanınan bölge, pek çok kişinin kişinin seyahat ettiği bir koridordu. Kansu adı Yuan Hanedanı döneminde, Ganzhou ve Suzhou bölgelerinin adlarından (1206-1368) oluşturuldu. 1644'ten 1911'e değin Qing (Mançu) hanedanının yönetiminde kalan Kansu'nun bu dönemde en ünlü yöneticilerinden olan Zuo Zongtang (1812-1885) Taiping ve Müslüman ayaklanmalarının (1862-1877) ardından yörede yarım yüzyıl boyunca barış sağladı. 1920'de, 20. yüzyılın en büyük deprem felaketlerinden biri maydana gelmiştir. Merkezi Kansu'nun doğusunda bulunan 8.6 şiddetindeki depremde yaklaşık 200,000 - 250,000 arasında can kaybı yaşanırken, pek çok kent ve kasaba haritadan silinmiştir.
Kansu'da doğal yapının en belirgin özelliği platolardır. Kansu Koridoru olarak anılan bölge, Lanzhou'nun 192 km kuzeybatısındadır. Kansu'nun doğu kesimi Çin'in başlıca deprem merkezidir. Kansu'da yaz ve kış arasında büyük sıcaklık farklılıkları görülür.
2020 yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre Kansu Eyaleti'nin toplam nüfusu 25.019.831.
Kansu Eyaleti sınırları içerisinde nüfusları 10 bin'i aşan etnik gruplar şunlardır:
Etnik grup | Nüfus |
---|---|
Han | 23.164.817 |
Hui | 1.258.641 |
Donşian | 546.255 |
Tibetli | 488.359 |
Monguor (Tu) | 30.781 |
Bao'an | 18.170 |
Mançu | 14.206 |
Salar | 13.517 |
Yugur | 13.001 |
Moğol | 10.935 |
Kansu Eyaleti çapında Beifanghua'nın (Mandarin) farklı lehçeleri konuşulur. Kansu'da Beifanghua'nın Zhongyuan Guanhua dalına ait lehçeler şunlardır: Guanzhong lehçesi (Qingyang Şehri-Ning İlçesi), Qinlong lehçesi (Longnan, Pingliang ve Qingyang şehirleri), Longzhong lehçesi (Tianshui ve Dingxi şehirleri), Hezhou lehçesi (Linxia Hui Özerk İli) ve Güney Xinjiang lehçesi (Dunhuang). Kansu'da Beifanghua'nın Lanyin Guanhua dalına ait lehçeler de şunlardır: Lanzhou lehçesi (Lanzhou ve Baiyin şehirleri; Linxia İli-Yongjing İlçesi) ve Hexi lehçesi (Wuwei, Jiayuguan, Jiuquan, Jinchang ve Zhangye şehirleri). Tüm bunların dışında, Ethnologue'a göre, Kansu'da konuşulan diğer diller şunlardır: Amdo Tibetçesi, Baima dili, Batı Yugurca, Bonan dili, Choni dili, Doğu Yugurca, Donşianca, Jin Çincesi, Kalmak-Oyratça, Kazakça, Moğolca, Monguor dili, Salarca ve Uygurca
Pamuk, keten yağı, karpuz, mısır ve darı başlıca tarımsal ticari ürünlerdir. Ancak Kansu ekonomisi büyük ölçüde madenciliğe dayanır. Petrol, kömür ve demir cevheri başlıca yer altı kaynakları arasındadır. Çin'in bir nükleer enerji merkezidir.
Kansu Eyaleti'nin İdari Bölümleri | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Lanzhou
↑
↑
↑
↑
↑
Jiayuguan
Jinchang
Baiyin
Tianshui
Wuwei
Zhangye
Pingliang
Jiuquan
Qingyang
Dingxi
Longnan
Linxia Hui Öİ Gannan Tibet Öİ | ||||||||||
Bölüm kodu | İsim | Çince Pinyin |
Alan (km2) |
Nüfus (2020 Nüfus Sayımı) |
Merkez | İlçe düzeyi bölümler | ||||
Semtler | İlçe düzeyi şehirler | İlçeler | Özerk ilçeler | |||||||
620000 | Kansu Eyaleti | 甘肃省 Gānsù Shěng |
425.888,93 | 25.019.831 | Lanzhou Şehri | 17 | 5 | 57 | 7 | |
— İl düzeyi şehirler — | ||||||||||
620100 | Lanzhou Şehri | 兰州市 Lánzhōu Shì |
13.192,31 | 4.359.446 | Chengguan Semti | 5 | 3 | |||
620200 | Jiayuguan Şehri | 嘉峪关市 Jiāyùguān Shì |
1.224,17 | 312.663 | Xiongguan Bucağı | |||||
620300 | Jinchang Şehri | 金昌市 Jīnchāng Shì |
7.548,98 | 438.026 | Jinchuan Semti | 1 | 1 | |||
620400 | Baiyin Şehri | 白银市 Báiyín Shì |
20.098,54 | 1.515.110 | Baiyin Semti | 2 | 3 | |||
620500 | Tianshui Şehri | 天水市 Tiānshuǐ Shì |
14.277,20 | 2.984.659 | Qinzhou Semti | 2 | 4 | 1 | ||
620600 | Wuwei Şehri | 武威市 Wǔwēi Shì |
32.347,09 | 1.464.955 | Liangzhou Semti | 1 | 2 | 1 | ||
620700 | Zhangye Şehri | 张掖市 Zhāngyè Shì |
38.592,06 | 1.131.106 | Ganzhou Semti | 1 | 4 | 1 | ||
620800 | Pingliang Şehri | 平凉市 Píngliàng Shì |
11.171,15 | 1.848.607 | Kongtong Semti | 1 | 1 | 5 | ||
620900 | Jiuquan Şehri | 酒泉市 Jiǔquán Shì |
168.080,24 | 1.055.706 | Suzhou Semti | 1 | 2 | 2 | 2 | |
621000 | Qingyang Şehri | 庆阳市 Qìngyáng Shì |
27.117,27 | 2.179.716 | Xifeng Semti | 1 | 7 | |||
621100 | Dingxi Şehri | 定西市 Dìngxī Shì |
19.609,24 | 2.524.097 | Anding Semti | 1 | 6 | |||
621200 | Longnan Şehri | 陇南市 Lǒngnán Shì |
27.838,66 | 2.407.272 | Wudu Semti | 1 | 8 | |||
— Özerk iller — | ||||||||||
622900 | Linxia Hui Özerk İli | 临夏回族自治州 Línxià Huízú Zìzhìzhōu |
8.198,46 | 2.109.750 | Linxia Şehri | 1 | 5 | 2 | ||
623000 | Gannan Tibet Özerk İli | 甘南藏族自治州 Gānnán Zāngzú Zìzhìzhōu |
36.593,55 | 691.808 | Hezuo Şehri | 1 | 7 |
Wikimedia Commons'ta Kansu ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Kansu'nun idari bölümleri | ||
---|---|---|
İl düzeyi şehirler | ||
Özerk iller |
Çin'in eyalet düzeyi idari bölümleri | ||
---|---|---|
Eyaletler | ||
Özerk bölgeler | ||
Doğrudan yönetilen şehirler | ||
Özel idari bölgeler | ||
* Çin Halk Cumhuriyeti tarafından hak iddia edilmektedir, ancak fiilen Çin Cumhuriyeti tarafından yönetilmektedir. |