Koşaç

Bu madde veya bölüm Bildirme eki adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz.

Koşaç, isnat edatı veya haber edatı, isim cümlelerinde özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren -dir eki ile değil kelimesi.^[1] Bazı kaynaklarda tüm ek-fiiller koşaç olarak anılır. Koşaçlar isim cümlelerinde özneyi yükleme bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş hâlini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.

Bildirme eki veya bildirme koşacı -dir ekidir.^[2]

• Annem bir çocuk doktorudur.
• Buraların iklimi çok güzeldir.

Pek çok cümlede -dir eki gizli durumdadır:

• Ben bir öğrenciyim(dir).

-dir ekinin kökeni Eski Türkçe "tur-" (ayağa kalk-) fiiline dayanır. Bu fiile geniş zaman eki "-ır"ın eklenmesi ile oluşturulmuş, zamanla diğer fiiller için de kullanılmaya başlanmıştır.^[2]

-dır koşacı Türkçedeki dört ek-fiilden biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak bileşik zamanlı fiil yapmakta da kullanılır.

Olumsuzluk koşacı değil sözcüğüdür.^[3]

• Bugün hava pek güneşli değil(dir).
• Bu işi Ahmet'e değil, Deren'e vermelisiniz.

İngilizcedeki başlıca koşaçlar (copula) be fiilinin farklı zaman yapılarında kullanımıdır. İngilizcede de -Türkçedekine benzer şekilde- fiil soylu olmayan kelimeleri özneye bağlayarak yüklem görevinde kullanılmalarını sağlar.

• Mary and John are my friends. (Mary ve John benim arkadaşlarım).
• The sky was blue. (Gökyüzü maviydi.)
• I am taller than most people. (Ben çoğu kişiden daha uzunum).
• The birds were there. (Kuşlar oradaydılar.)

• Ek-fiil