Maputo Protokolü

Günümüzde Maputo Protokolü toplumumuzda büyük önem taşıyan bir konu haline geldi. İnsanların günlük yaşamları üzerindeki etkisi, ekonomik, politik veya sosyal alandaki etkisi veya tarihsel bağlamdaki önemi nedeniyle Maputo Protokolü, dünya çapında milyonlarca insanın dikkatini ve ilgisini çekmiştir. Bu makalede, Maputo Protokolü ile ilgili farklı yönleri, insan yaşamının farklı alanları üzerindeki etkisi de dahil olmak üzere, kökeninden mevcut evrimine kadar inceleyeceğiz. Ayrıca, Maputo Protokolü'in gelecekteki beklentilerini ve toplumun geleceği için sahip olduğu olası sonuçları analiz edeceğiz.

Maputo Protokolü

İmzalanma11 Temmuz 2003
YerMaputo, Mozambik
Yürürlük25 Kasım 2005
İmzacılar49
Onaylayanlar42
Dillerİngilizce, Fransızca


Maputo Protokolü ya da Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi'ne ek Afrika Kadın Hakları Protokolü, Afrika Birliği tarafından 2005 yılında yürürlüğe giren uluslararası bir insan hakları belgesidir.[1]

Bu protokol, kadınlara siyasi sürece katılma hakkı, erkeklerle sosyal ve siyasi eşitlik, üreme sağlığı kararlarında daha fazla özerklik ve kadın sünnetinin sona erdirilmesi dahil olmak üzere kadınlara kapsamlı hakları garanti eder. Afrika Birliği tarafından Maputo, Mozambik'te 2003 yılında Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesine'ne ek bir protokol şeklinde kabul edildi. 25 Kasım 2005 yılında yürürlüğe girmiştir.

Süreç

Mart 1995'te Togo, kadın haklarını ele almak için Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi'ne özel bir protokol geliştirilmesi çağrısında bulundu. Afrika Birliği meclisi, Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu'nu (ACHPR), 1995 yılının Haziran ayında Addis Ababa'daki 31. Olağan Oturumu'nda böyle bir protokol geliştirmesi için görevlendirdi.[2]

Onaylanma

Protokol, Afrika Birliği tarafından 11 Temmuz 2003 tarihinde Maputo, Mozambik'teki ikinci zirvesinde kabul edildi. 25 Kasım 2005 tarihinde, protokol yürürlüğe girdi.

Temmuz 2020 itibarıyla Afrika Birliği'ndeki üye devletlerden 49'u protokolü imzaladı ve 42'si onaylayarak teslim etti. Protokolü henüz imzalamamış veya onaylamamış olan devletler Botsvana, Mısır ve Fas'tır.[3]

Protokol

Protokol 32 maddeden oluşmaktadır. Ana maddeler aşağıda listelenmiştir.[4]

Madde 1: Tanımlar

Madde 2: Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi

Madde 3: Onur Hakkı

Madde 4: Kişinin Yaşam, Bütünlük ve Güvenlik Hakları

Madde 5: Zararlı Uygulamaların Ortadan Kaldırılması

  • Bu madde kadın sünneti ve kadınlar için zararlı olan diğer geleneksel uygulamalarla ilgilidir.

Madde 6: Evlilik

Madde 7: Ayrılık, Boşanma ve Evliliğin İptali

Madde 8: Adalete Erişim ve Kanun Önünde Eşit Koruma

Madde 9: Siyasi ve Karar Alma Sürecine Katılım Hakkı

Madde 10: Barış Hakkı

Madde 11: Silahlı Çatışmalarda Kadınların Korunması

Madde 12: Eğitim ve Öğretim Hakkı

Madde 13: Ekonomik ve Sosyal Refah Hakları

Madde 14: Sağlık ve Üreme Hakları

Madde 15: Gıda Güvenliği Hakkı

Madde 16: Yeterli Barınma Hakkı

Madde 17: Pozitif Kültürel Bağlam Hakkı

Madde 18: Sağlıklı ve Sürdürülebilir Bir Çevre Hakkı

Madde 19: Sürdürülebilir Kalkınma Hakkı

Madde 20 Dulların Hakları

Madde 21: Miras Hakkı

Madde 22: Yaşlı Kadınların Korunması

Madde 23 Engelli Kadınların Korunması

Madde 24: Tehlike Altındaki Kadınların Korunması

Madde 25: Çözüm Yolları

Tartışmalar

Protokole karşı çıkanların üzerinde durduğu iki tartışmalı faktör vardır: Esas olarak katolikler üreme sağlığı ile ilgili maddeye, müslümanlar ise çok eşli evlilik ve diğer geleneksel uygulamalar hakkındaki bölümlere karşı çıkmaktadır. Papa XVI.Benedict, 2007'de Protokol'de kadınlara tanınan üreme haklarını "kürtajı gizlice önemsizleştirme girişimi" olarak nitelendirdi.[5]

Görüşler

Maputo Protokolü'nün Afrika'daki kadın haklarına önemli katkıları olduğu düşünülmektedir. Özellikle, gebeliğin ensest veya tecavüzden kaynaklanması halinde yahut annenin sağlığını tehlikeye atması durumda açıkça tıbbı kürtaj hakkı tanıyan bir antlaşmadır. Bölgesel nitelikteki bu belge kadınları olumsuz yönde etkileyen her türlü sosyal ve kültürel uygulamanın kaldırılmasına vurgu yapmaktadır.[6] Ayrıca dul, yaşlı ve engelli haklarının korunmasına yönelik maddeler Maputo Protokolü'nde güvence altına alınan konulardır.

Kaynakça

  1. ^ "Maputo Protocol" (PDF). 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  2. ^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 12 Ekim 2008. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  3. ^ "Maputo Protokolü Onay ve İmzalar" (PDF). 22 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  4. ^ "reaty-charter_on_rights_of_women_in_africa.pdf" (PDF). 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  5. ^ "Pope to diplomats: Respect for rights, desires is only path to peace". 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ GELETU, Foziya Feleke ((Ed.)). Etiyopya'da Kadın Haklarının Gelişim Süreci. s. 43.