Mari El

Bu yazımızda son zamanlarda pek çok kişinin dikkatini çeken Mari El konusunu derinlemesine inceleyeceğiz. Mari El, bilimden popüler kültüre kadar çeşitli alanlarda çok fazla ilgi ve tartışma yaratan büyüleyici bir konudur. Mari El'i keşfederken, geçmişi ve evriminden geleceğe yönelik sonuçlarına kadar çeşitli yönlerini inceleyeceğiz. Mari El'i daha iyi anlayabilmek için uzmanların konuyla ilgili farklı bakış açıları ve görüşlerinin yanı sıra Mari El'den etkilenen bireylerin somut deneyimlerini de inceleyeceğiz. Bu makale, bu konu hakkındaki bilgi birikimini ve tartışmayı zenginleştirmek amacıyla Mari El'in kapsamlı ve güncellenmiş bir görünümünü sağlamayı amaçlamaktadır.

Mari El Cumhuriyeti
Марий Эл Республика
Bayrak Arma
Bayrak Arma
Milli Marş: Mari El Cumhuriyeti Millî Marşı
Konum
Mari El Cumhuriyeti
Mari El Cumhuriyeti
Mari El
Yönetim
Ülke:  Rusya
Federâl Bölge: Volga
Ekonomik Bölge: Volga
Başkent: Yoşkar-Ola
Cumhurbaşkanı: Leonid Markelov
Genel bilgiler
Yüzölçüm:  23.200 km² (8.958 sq mi)
Nüfus: 727.979 
 - Yoğunluk: 31 /km² (81 /sq mi)
Diğer bilgiler
Dili: Rusça, Marice (Dağlık Marice, Ova Marice, Kuzeybatı Marice)
Kuruluş tarihi: 1993
Kodu: 90

Mari El Cumhuriyeti (Ova Marice: Марий Эл Республик, Dağlık Marice: Мары Эл Республик, Rusça: Республика Марий Эл), Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyettir.

Coğrafi durumu

Ülke, Doğu Avrupa Ovası üzerinde, İdil Nehri etrafında Rusya Federasyon'u içinde bulunur. Bataklık halinde olan Mari Çöküntüsü ülkenin batısında yer alır. Topraklarının %57'si ormanlarla kaplıdır.

Zaman Dilimi

Mari El Moskova Zaman Dilimindedir. (MSK/MSD). UTC'e göre saat farkı +0300 (MSK)/+0400 (MSD).

Nehirler ve Irmaklar

Mari El Cumhuriyeti'nde 476 akarsu bulunur. Bu akarsular genelde kasım-nisan ayları arasında donar.

Göller

Mari El'de 200 tane göl bulunur.

Doğal Kaynaklar

Mari El, doğal kaynaklardan yoksun bir ülkedir. Ülkede bataklık kömürü, maden suları ve kireçtaşı kaynakları bulunur.

İlklim

Ülke ılıman iklim kuşağı üzerinde bulunur. Yazları sıcak, kışları ise soğuk ve karlı geçer.

  • Ortalama ocak ayı sıcaklığı: -13 °C
  • Ortalama temmuz ayı sıcaklığı: +19 °C

İdari bölümler

Bu alt başlığın ana maddesi: Mari El İdari Yapılanması

Demografi

Eski adı Çirmiş (Çeremis, Çemeris) olan etnik Mari (Çirmiş) halkı, Fin Ural dil ailesinin bir üyesi olan Mari dili'ni konuşur. Mari (Çirmiş) dili, ülkede iki ayrı lehçe halinde konuşulur, bunlar Rusça ile birlikte ülkenin resmi dili olan Ova Maricesi ve Dağ Maricesidir.

1917'deki Sovyet Devrimi ardından Mari El Cumhuriyeti, eski topraklarının büyük bir bölümünü kaybetmiştir. Bugün Çirmiş halkının %48,3'ü Mari El dışında, %4,1'i ise Rusya dışında yaşamaktadır.

Cumhuriyetin %47,5'i etnik Ruslardan ve %42,9'u Marilerden oluşur. Ülkenin %6'sı Tatar ve geri kalan %3,6'sı 50 farklı etnik gruptan oluşur.

  • Nüfus: 727.979 (2002)
    • Kent: 459.687 (%63,1)
    • Kırsal: 268.292 (%36,9)
    • Erkek: 338.485 (%46,5)
    • Kadın: 389.494 (%53,5)
  • Ortalama yaş: 36,7
    • Kent: 36.7
    • Kırsal: 36.7
    • Erkek: 34.0
    • Kadın: 39.0

Etnik yapı

Yoşkar-Ola, Voljsk şehirlerinde, Yoşkar-Ola'nın dolayında cumhuriyetin batısında Ruslar çoğunluğu oluşturur. Köy yerlerinde Mariler çoğunluğu teşkil ederler. Dağlı Mari rayonu (Kırık-Mari ilçesi) esas etnik yapısını dağlı (kırık[1]) Mariler oluşturur. Zvenigovo rayonunda Çuvaş köyü vardır.

Halk 1926 1939 1959 1970 1979 1989 2002 2010
K. s. % K. s. % K. s. % K. s. % K. s. % K. s. % K. s. % K. s. %
Mariler 247.979 %51,4 273.332 %47,2 279.450 %43,1 299.179 %43,7 306.627 %43,5 324.349 %43,3 312.178 %42,9 290.863 %43,9
Ruslar 210.016 %43,6 266.951 %46,1 309.514 %47,8 320.825 %46,9 334.561 %47,5 355.973 %47,5 345.513 %47,5 313.947 %47,4
Tatarlar 20.219 %4,2 27.149 %4,7 38.821 %6,0 40.279 %5,9 40.917 %5,8 43.850 %5,9 43.377 %6,0 38.357 %5,8
Çuvaşlar 2.184 %0,5 5.504 %0,9 9.065 %1,4 9.032 %1,3 8.087 %1,1 8.993 %1,2 7.418 %100 6.025 %0,9
başka 1.703 %0,4 6.674 %1,2 10.830 %1,7 15.433 %2,3 14.015 %2,0 16.167 %2,2 19.943 %2,7 13.138 %2,0
Bütün 482.101 %100,0 579.610 %100,0 647.680 %100,0 684.748 %100,0 704.207 %100,0 749.332 %100,0 728.429 %100,0 696.459 %100,0

Mari El Tatarları

ayrıca bakınız: Mari il Tatarları

Tatarlar Yoşkar-Olada, Voljskta, Zvenigovo, Mari Türek ilçesi, Medvedevo, Morki rayonlarında durmaktadırlar. Baranga rayonunda Tatar Türkleri % 47,6 oranını teşkil etmektedirler (1989). Mari El ülkesinde 36 yerleşimde Tatar Türkleri yoğunluk sağlamıştır. 19 Tatarca öğretim veren okul vardır.

Medyaya Yansıması

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal harekatı için mahkûmlardan asker toplama kampanyası ile gündeme gelen Mari El Cumhuriyeti'nde, bir hapishanede Rus özel askeri şirketi Wagner'in patronu Yevgeniy Prigozjin'in konuşma yaptığı görüntüler basında yer aldı.

Wikimedia Commons'ta Mari El ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Kaynakça

  1. ^ Orta Asya Türkçelerinde kırka, kır sözü dağ manasında kullanılır. Marice'de ise dağ, dağlı "kırık" olarak söylenir.