Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek madde içeriğinin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Mustafa Fehmi Gerçeker" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Aralık 2018) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Mustafa Fehmi Gerçeker | |
---|---|
TBMM Şeriyye ve Evkaf Vekili | |
Görev süresi 3 Mayıs 1920 - 27 Nisan 1922 | |
Yerine geldiği | Yeni makam |
Yerine gelen | Abdullah Azmi Torun |
Türkiye Büyük Millet Meclisi 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Dönem Milletvekili | |
Görev süresi 23 Nisan 1920 - 24 Mart 1950 | |
Seçim bölgesi | 1920 – Bursa 1923 – Bursa 1927 – Bursa 1931 – Bursa 1935 – Bursa 1939 – Bursa 1943 – Bursa 1946 – Bursa |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | Mustafa Fehmi 1868 Bursa, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 15 Eylül 1950 Bursa, Türkiye |
Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
Mustafa Fehmi Efendi veya Soyadı Kanunu'ndan sonra Mustafa Fehmi Gerçeker, TBMM'nin kuruluşuyla yürütme görevi verilen I. İcra Vekilleri Heyeti, II. İcra Vekilleri Heyeti ve III. İcra Vekilleri Heyeti'nde Umuru Şeriye ve Evkaf (Diyanet İşleri ve Vakıflar) Vekili olarak görev yapmış, TBMM'de 1. Dönem, 2. Dönem, 3. Dönem, 4. Dönem, 5. Dönem, 6. Dönem, 7. Dönem ve 8. Dönem'de 1920'den 1950'ye, ölüm tarihine kadar, 30 yıl boyunca Bursa milletvekilliği yapmış din ve siyaset adamıdır.
TBMM'nin kuruluşundan Cumhuriyet'in ilanına kadarki 5. İcra Vekilleri Heyeti'nde ve Cumhuriyet'in ilanından hemen sonra kurulan ilk hükûmette (1. TC Hükûmeti) Diyanet İşleri vekil (bakan) düzeyinde yürütülmekte ve vekil protokolde Heyet Reisinden (1. İcra Vekilleri Heyeti'nde Mustafa Kemal Paşa) hemen sonra gelmekteydi.
1868 Karacabey doğumludur. Babası Karamanlı Seyit Ahmet'in oğlu ve sesi güzel olduğu için Bülbül Efendi ismiyle tanınan Mehmet Emin, annesi Karacabey eşrafından Nizam Mehmet'in kızı Fatma'dır. Anne babası 1839 yılında evlenmişlerdir. Mustafa Fehmi 1887 yılında Rüştiye öğrenimini bitirmiş, İstanbul Koska'da (Laleli) Mustafa Çelebi Medresesine kaydolunmuş ve icazetine kadar orada öğrenim görmüştür. 1900 yılında Fatih Camii Öğretmenlerinden Alasonyalı Hacı Ali Zeynelabidin Efendi'den icazetname aldı ve aynı yıl Mihaliç'e döndü.
Mihaliç halkı Mustafa Fehmi Hoca için aldıkları bir arsaya bir medrese yaparak çocuklarını ona teslim ederler. Mustafa Fehmi, II. Meşrutiyet ile, Bursalı Tahir Bey'in destek girişimleri ile İttihat ve Terakki Cemiyeti'ni Karacabey'de kurar.
5 Temmuz 1910'da Karacabey müftülüğüne atanır. Bir taraftan da Murat Hüdavendigar Camii (Karacabey Ulu Cami)'nin imamlığını yapar. Ancak, bu görevleri çok uzun sürmez. İstanbul'da Hürriyet ve İtilaf Fırkasının etkin konuma gelmesiyle, Meşihat Makamı (Şeyhülislam) da bu etkinin altında olduğundan ve Mustafa Fehmi de İttihatçı olduğu için 1919'da Müftülükten ve Evkaf Komisyonu Başkanlığı'ndan azledilir.
Yunan ordusunun İzmir'e asker çıkardığı günlerde, Karacabeyliler Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni kurar ve başkanlığına Mustafa Fehmi Hoca, yardımcılığına Belediye Tabibi Dr. Ahmet Nâfiz Yazgan getirilir. Bu dönemde, Erzurum ve Sivas Kongrelerinden sonra Ankara'ya gelmiş olan Heyet-i Temsiliye Reisi Mustafa Kemal Paşa'dan, Ankara'da kurulacak Büyük Millet Meclisi için Bursa'dan beş milletvekili istendiğine dair telgraf gelir. Bir milletvekilliği Karacabey'e ayrılmıştır. 3 Nisan 1920 günü Belediye salonunda toplanan Cemiyet üyeleri, Mustafa Fehmi Bey'i milletvekili olarak seçer ve kendisi ertesi gün Ankara'ya gönderilir.
23 Nisan 1920 Cuma günü Hacı Bayram Camiinde topluca kılınan namazdan sonra, meclis binası önüne yurdun çeşitli yerlerinden gelmiş olan milletvekilerinin önünde, Mustafa Fehmi Bey de Türkiye Millet Meclisinin açılış duasını yapanlar arasındadır. 4 Mayıs 1920 günü Mustafa Kemal Paşa'nın hazırladığı İcra Vekilleri Heyeti listesi Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilir. Mustafa Fehmi Bey bu listede, ilk Türkiye Büyük Millet Meclisinin Umur-u Şeriye ve Evkaf Vekili olarak yerini alır. Bu görevi 27 Nisan 1922'ye kadar devam eder ve III. İcra Vekilleri Heyeti dönemi içinde yerini Abdullah Azmi Torun'a bırakır. 1922-1950 arasında da milletvekili olarak Meclis'ye yer almıştır.
8 çocuğu olmuştur. Oğullarından Mehmet Tevfik Gerçeker 1960'lı yıllarda vekaleten Danıştay Başkanlığı, Anayasa Mahkemesi üyeliği ve Diyanet İşleri Başkanlığı gibi üst düzey görevler yapmıştır. Bir diğer oğlu Ragıp Gerçeker ise valilik ve kaymakamlık görevlerinde bulunmuş, emniyet müdürlüğünde görev yapmıştır.
15 Eylül 1950 tarihinde ölmüştür. İslam hukuku alanında, özellikle fıkıh, tefsir ve kelamda uzman olan Mustafa Fehmi Bey'in Hilye-i Fahr-i Alem (1944) adlı manzum bir kitabı vardır.
I. TBMM İcra Vekilleri Heyeti | |
---|---|
3 Mayıs 1920 - 24 Ocak 1921 | |
Vekiller Heyeti Reisi | Mustafa Kemal Atatürk |
Umuru Şer'iye ve Evkaf (Diyanet ve Vakıflar) Vekili | Mustafa Fehmi Gerçeker |
Adliye (Adalet) Vekili | Celalettin Arif → Zekai Apaydın |
Erkân-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili | İsmet İnönü |
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) Vekili | Fevzi Çakmak |
Dahiliye Umuru (İçişleri) Vekili | Cami Baykut → Hakkı Behiç Bayiç → Nazım Resmor → Refet Bele |
Hariciye (Dışişleri) Vekili | Bekir Sami Kunduh |
İktisat (Ekonomi) Vekili | Yusuf Kemal Tengirşenk |
Maliye Vekili | Hakkı Behiç Bayiç → Ahmet Ferit Tek |
Maarif (Eğitim) Vekili | Rıza Nur → Hamdullah Suphi Tanrıöver |
Nafia (Bayındırlık) Vekili | İsmail Fazıl Paşa → Ömer Lütfi Argeşo |
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili | Abdülhak Adnan Adıvar |
II. TBMM İcra Vekilleri Heyeti | |
---|---|
24 Ocak 1921 - 19 Mayıs 1921 | |
Vekiller Heyeti Reisi Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) Vekili | Fevzi Çakmak |
Umuru Şer'iye ve Evkaf (Diyanet ve Vakıflar) Vekili | Mustafa Fehmi Gerçeker |
Adliye (Adalet) Vekili | Celalettin Arif → Hafız Mehmet |
Erkân-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili | İsmet İnönü |
Dahiliye Umuru (İçişleri) Vekili | Refet Bele → Ata Atalay |
Hariciye (Dışişleri) Vekili | Bekir Sami Kunduh → Ahmet Muhtar Mollaoğlu |
İktisat (Ekonomi) Vekili | Yusuf Kemal Tengirşenk → Celâl Bayar |
Maliye Vekili | Ahmet Ferit Tek |
Maarif (Eğitim) Vekili | Hamdullah Suphi Tanrıöver |
Nafia (Bayındırlık) Vekili | Ömer Lütfi Argeşo |
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili | Abdülhak Adnan Adıvar |
III. TBMM İcra Vekilleri Heyeti | |
---|---|
19 Mayıs 1921 - 9 Temmuz 1922 | |
Vekiller Heyeti Reisi Erkân-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili | Fevzi Çakmak |
Umuru Şer'iye ve Evkaf (Diyanet ve Vakıflar) Vekili | Mustafa Fehmi Gerçeker → Abdullah Azmi Torun |
Adliye (Adalet) Vekili | Refik Şevket İnce |
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) Vekili | Fevzi Çakmak → Refet Bele → Kâzım Özalp |
Dahiliye Umuru (İçişleri) Vekili | Ata Atalay → Refet Bele → Fethi Okyar |
Hariciye (Dışişleri) Vekili | Yusuf Kemal Tengirşenk |
İktisat (Ekonomi) Vekili | Celâl Bayar → Sırrı Day → Hasan Saka |
Maliye Vekili | Hasan Saka → Hasan Fehmi Ataç |
Maarif (Eğitim) Vekili | Hamdullah Suphi Tanrıöver → Mehmet Vehbi Bolak |
Nafia (Bayındırlık) Vekili | Ömer Lütfi Argeşo → Rauf Orbay → Feyzi Pirinççioğlu |
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili | Refik Saydam → Rıza Nur |