Bugünkü yazımızda günümüz toplumunda büyük yankı uyandıran bir konu olan Nakâ'id konusuna değinmek istiyoruz. Nakâ'id her yaştan, cinsiyetten ve kültürden insanı etkileyen bir konudur, dolayısıyla farklı açılardan analiz edilmesi önemlidir. Bu makale boyunca Nakâ'id'in kökenlerini, zaman içindeki gelişimini ve günlük yaşamın çeşitli yönleri üzerindeki etkisini araştıracağız. Ayrıca bu sorunu etkili bir şekilde çözmeye yönelik olası çözümleri veya yaklaşımları da inceleyeceğiz. Bu makalenin okuyucularımız arasında yansıma ve tartışma yaratmasının yanı sıra Nakâ'id hakkında değerli bilgiler sunacağını umuyoruz.
Nakâ'id (Arapça: نقائض), Nakîda (Arapça: نقيضة), yahut Türkçede kimi zaman yanlış transkribe edilen şekliyle nakaiz veya nakiza, klasik Arap şiirinde hiciv sanatının altında tasnif edilen bir hiciv şekildir.[1]
Nakâ'id sözcüğü, Arapçada nakîda kelimesinin çoğul formudur. Bu sanat, literatürde kimi zaman nakâ'id kimi zamansa nakîda şeklinde geçmektedir. Arapçada nakîd sözcüğü, "zıt, karşıt, tezat" gibi manalar ihtiva etmektedir. Bu terimler, bozmak, geçersiz kılmak, çürütmek gibi çeşitli anlamları taşıyan nakada fiilinden türetilmiştir.[1] Bu terim Türkçede bazen dat (ض) harfinin z harfiyle transkribe edilmesi nedeniyle, nakaiz veya nakiza şeklinde kullanılmaktadır.
Nâkâ'id olgusu, Arap hicvinin mühim terimleri arasında yer almaktadır. Câhiliye döneminden itibaren icra edilen bir sanat olmasına karşın, daha çok Emevî döneminde doruk noktasına ulaşacaktır. Bir hiciv kasidesinin nakîda sayılabilmesi için, belirli bir takım koşulları sağlaması gerekmektedir. Öncelikle bir kasidenin nakîda olabilmesi için, iki yergicinin birbirlerine karşı hicviye şiirleri söylüyor olmaları gerekir. İkinci şair bir nakîda örneği ortaya koymak için, ilk şairin söylediği hicviyenin kafiye ve veznine uygun olarak başka bir yergi şiiri söylemelidir. Böylelikle nakâ'id sanatının temel şartları sağlanmış olur.[1] el-Ahtal, el-Farazdak ve Cerîr önemli nakâ'id şairleridir.