UEFA Avrupa Ligi

Bugün UEFA Avrupa Ligi genel olarak toplum için büyük önem taşıyan ve ilgi duyulan bir konudur. Teknolojinin ilerlemesi ve küreselleşmeyle birlikte UEFA Avrupa Ligi siyasetten bilime kadar farklı alanlarda önemi giderek artan bir konu haline geldi. Bu makalede, kökeni ve evriminden bugünkü etkisine kadar UEFA Avrupa Ligi ile ilgili farklı yönleri ayrıntılı olarak inceleyeceğiz. Ayrıca, bugün çok alakalı olan bu konuya ilişkin eksiksiz ve objektif bir vizyon sunmak amacıyla UEFA Avrupa Ligi hakkındaki farklı bakış açılarını ve görüşleri analiz edeceğiz.

UEFA Avrupa Ligi
2024-2025 sezonundan itibaren kullanılan resmî turnuva logosu
İlk sezon1971 (2009'da formatı yenilendi.)
BölgeAvrupa (UEFA)
Takım sayısı36 (Lig aşamasında)
36 (toplam)
Son şampiyonİtalya Atalanta (1. kez)
En başarılı takımİspanya Sevilla (7 kez)
Yayıncı kuruluşUEFA Avrupa Ligi yayıncıları listesi
Resmî siteuefa.com/uefaeuropaleague
2024-25 UEFA Avrupa Ligi

UEFA Avrupa Ligi (özgün adı: UEFA Europa League), kısaca UAL, 1971 yılından beri UEFA tarafından organize edilen, Avrupa'nın kulüpler bazında Şampiyonlar Ligi'nden sonraki en önemli futbol turnuvasıdır. Takımlar, ulusal lig ve kupa maçlarında gösterdikleri performans ile bu kupaya katılmaya hak kazanırlar. Avrupa'nın, UEFA Şampiyonlar Ligi'nden sonraki en önemli kulüp turnuvası olduğundan dolayı kupa 2 olarak da bilinir.

Haziran 2009'da eski adı UEFA Kupası olan kupada, turnuvanın Şampiyonlar Ligi standartlarına erişmesi için köklü birtakım statü değişikliklerine gidilmiş, bununla birlikte de 2009-10 sezonundan itibaren şimdiki ismiyle düzenlenmeye başlanmıştır.[1][2] Bu değişiklikler sonucunda UEFA Avrupa Ligi, UEFA Kupası'nın devamı olarak kabul edilmiştir.[3]

1955 yılında düzenlenmeye başlanan Fuar Şehirleri Kupası, UEFA Kupası'nın öncülüdür.[4] 1971 yılında Fuar Şehirleri Kupası'nın ismi UEFA Kupası olarak değiştirilmiştir. 1999 yılında ise Kupa Galipleri Kupası kaldırılarak UEFA Kupası ile birleştirilmiştir.[5] 2004-05 sezonu öncesi grup aşamalarında bazı statü değişiklikleri yapılan kupa 2009 yılındaki son düzenleme ile şimdiki hâlini almıştır. Son düzenlemelerdeki isim ve statü yenilenmesinin yanı sıra kupa Intertoto Kupası ile de birleştirilmiştir.

Kupanın ilk şampiyonu 1972 finalinde Wolverhampton Wanderers'i deviren Tottenham Hotspur'dur. İsim değişikliği sonrasında ilk şampiyonluğu kazanan takım ise 2010 finalinde Fulham'ı 2-1 deviren Atlético Madrid'dir. Kupayı en çok kazanan takım ise yedi kez şampiyonluğa uzanan Sevilla'dır.[6]

Tarihçe

Eski logolar
2002 yılına dek kullanılan logo.
2002 ve 2009 yılları arasında kullanılan logo.
2009 ve 2012 yılları arasında kullanılan logo.
2012 ve 2015 yılları arasında kullanılan logo.
2015 ve 2021 yılları arasında kullanılan logo.
2021 ve 2024 yılları arasında kullanılan logo.

Kupa, 8 Nisan 1955'te Fuar Şehirleri Kupası adıyla kurulmuştur. İsmine uygun olarak 1955-58 sezonunun sonuna kadar ticari fuarları olan Madrid, İzmir gibi şehirlerin takımlarına açık bir kupa idi. Hatta 1960'ların ortasına kadar kupaya aynı şehirden en fazla bir takımın katılabilmesi kuralı olduğundan dolayı Londra gibi birden fazla kulübü olan şehirler karma kadrolar gönderip şehrin adını taşıyan (London XI) takımlarla kupaya katılım sağlamışlardır. 1971-72 sezonu öncesinde ise kupanın statüsü değişmiş bununla birlikte ismi de UEFA Kupası adını almıştır.

Yeni ismiyle oynanan ilk sezonda şampiyonluğu 1972 UEFA Kupası finalinde Wolverhampton Wanderers'ı iki maç sonucunda saf dışı bırakan Tottenham Hotspur kazanmıştır.

Fuar Şehirleri Kupası'ndan gelen gelenekle devam ettirilen aynı şehirden sadece bir takımın katılması kuralı 1975 yılında Liverpool ile birlikte bu kupaya katılma hakkı olmasına rağmen kupaya alınmayan Everton'ın isteği ile kaldırılmıştır.

1999 yılında statü bir kez daha değişerek UEFA Kupa Galipleri Kupası, UEFA Kupası'nın bünyesine alınarak birleştirilmiştir. Bu birleşimden sonra ulusal kupa şampiyonluğu yaşayan takımlar UEFA Kupası'na katılım hakkı elde etmeye başlamıştır. Bunun yanında UEFA Şampiyonlar Ligi grup mücadelelerinde üçüncü sırayı alan takımlar da UEFA Kupası'nda mücadele hakkı elde etmiştir.

Şimdiye kadar yalnızca beş takım aynı sezon hem kendi ulusal liginde hem de UEFA Kupası'nda şampiyonluk yaşamıştır. Göteborg, 1982; Galatasaray, 2000; Porto, 2003 ve 2011; Valencia, 2004 ve ÇSKA Moskova, 2005'te bu başarıyı yakalamışlardır. Bunun yanında bu başarıyı sadece Valencia ve Galatasaray, UEFA Süper Kupası ile tamamlayabilmiş ve ulusal lig, UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupası'nı aynı sezonda kazanabilen takım unvanını kazanmışlardır. Ayrıca Tottenham Hotspur, Borussia Mönchengladbach, Göteborg (iki kez), Ajax, Galatasaray ve Feyenoord kupada mağlup olmadan şampiyonluğa uzanan ender takımlardır. Espanyol ise sadece finalde mağlup olan tek takımdır. Göteborg, 1981-82 ve 1986-87 sezonları arasında mağlup olmadan yirmi beş karşılaşma tamamlamış ve bu alandaki rekora adını tek başına yazdırmıştır.

UEFA Kupası, 2009-10 sezonu öncesinde statü değişikliğine uğramış ve UEFA Avrupa Ligi adını almıştır.[1][2] Aynı zamanda UEFA Intertoto Kupası da yeni Avrupa Ligi ile birleştirilmiştir.

Kupa

Coupe UEFA olarak bilinen UEFA Kupası, UEFA Avrupa Ligi şampiyonuna her yıl UEFA tarafından verilir. 2009-10 sezonu öncesine kadar hem turnuva hem de kupa "UEFA Kupası" olarak biliniyordu. Turnuvanın adı UEFA Avrupa Ligi'ni aldıktan sonra sadece şampiyona verilen kupa bu isimle anılmaya başlanmıştır.

UEFA Kupası'nı kazanan takımlar orijinal kupayı bir yıl içerisinde UEFA'ya teslim etmek zorundadırlar. Orijinal kupa UEFA'ya teslim edildikten sonra UEFA, kulübe kupanın 4/5 ölçekli bir kopyasını verir. Orijinal kupaya sahip olma hakkınaysa üst üste üç kez ya da toplamda beş kez şampiyonluk yaşayan takım elde eder. Ayrıca bu takıma özel bir belirtke de verilir.[7] Bugüne kadar bu başarıyı gösteren tek takım Sevilla'dır.

Kupa; Bertoni tarafından 1972 UEFA Kupası finali için tasarlanmıştır, 15 kilogram ağırlığında ve gümüş renktedir.[8]

Marş

Avrupa Ligi Marşı, Mart-Mayıs 2009'da Yohann Zveig yönetimindeki Paris Operası tarafından kaydedilmiştir.[9] İlk kez 28 Ağustos 2009 tarihinde 2009-10 sezonu gruplarının belirleneceği çekilişler öncesinde Grimaldi Forum'da dinletilmiştir.

Zveig, marşın küresel tanınma açısından UEFA Şampiyonlar Ligi Marşı'na benzer bir başarı elde edeceğini umduğunu açıklamıştır ancak istediği başarıyı yakalayamamıştır.[10][11] 2015-2016 sezonundan itibaren Alman besteci Michael Kadelbach tarafından yeni bir marş yapılmış ve 2017-2018 sezonuna dek bu marş kullanılmıştır. 2018-19 sezonundan itibaren ise MassiveMusic adlı müzik grubu ve şirketi tarafından yeni bir marş daha yapılmıştır ve hâlihazırda maç öncesi seremonilerde çalınmakla birlikte televizyonda yayımlanan canlı maçlar öncesinde, devre arasında ve sonrasında introsuyla ekrana gelmektedir. UEFA, turnuvanın kimliği ile marşın uyum taşıması ve marşın kalıcılığı için geçen sezon MassiveMusic ile 2023-24 sezonunun sonuna kadar yeni bir sözleşme daha imzaladı. Aynı zamanda Konferans Ligi için de 2024'e kadar bu marş kullanılmaya devam edecektir.

Statü

Her ülkeden katılacak takım sayısı UEFA ülkeler sıralaması'na göre belirlenir. 2015-16 sezonundan itibaren, Avrupa Ligine aynı ülkeden en fazla üç takım katılabilecektir (fair-play hariç).[12]

Fransa ve İngiltere Lig Kupasının kazanan takımları UEFA Avrupa Ligi'ne katılmaktadır.

UEFA ülkeler sıralamasında görülen tabloya göre kulüpler, ulusal kupa ve liglerinde aldıkları derecelere karşılık gelen eleme veya grup aşamasından turnuvaya dahil olurlar.

1990'ların ortasından itibaren yaz döneminde oynanan UEFA Intertoto Kupası'ndan gelen takımlar da UEFA Kupası'na 2. ön elemeden katılmaya hak kazanmakta idi. UEFA Kupası'na geçiş yapan takım sayısı 2005 yılında alınan kararla 3'ten 11'e çıkarılmıştı. UEFA Intertoto Kupası, dört Avrupa kupası birden olunca değerini kaybetmiş ve 2008-09 sezonunda UEFA kararı ile kaldırılmıştır.

UEFA Şampiyonlar Ligi üçüncü ön elemeye katılıp elenen 15 takım, UEFA Şampiyonlar Ligi play-off elemelerine katılıp elenen 10 takım ve UEFA Şampiyonlar Ligi gruplarındaki maçların tamamlanması sonucunda oluşacak puan durumunda 3. sırayı alan 8 takım olmak üzere toplam 33 takım UEFA Avrupa Ligi'ne geçiş yapar.

Tüm bunlara ek olarak her sezon, UEFA Fair Play puanı en yüksek olan üç ülke federasyonu UEFA Avrupa Ligi'ne fazladan birer takım daha gönderir.

Takımların Dağılımı

Bu tura katılan takımlar Önceki turdan gelen takımlar Şampiyonlar Ligi'nden gelen takımlar
Ön Hazırlık Turu

(16 Takım)

  • 50-55. sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 6 takım
  • 49-55. sıradaki ülkelerin ikincisi 7 takım
  • 48-50. sıradaki ülkelerin üçüncüsü 3 takım
Birinci Ön Eleme Turu

(94 Takım)

  • 25-49. sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 25 takım
  • 18-48. sıradaki ülkelerin ikincisi 30 takım (Lihtenştayn hariç)
  • 16-47. sıradaki ülkelerin üçüncüsü 31 takım (Lihtenştayn hariç)
  • Ön hazırlık turundan gelen 8 takım
İkinci Ön Eleme Turu(94 Takım) Şampiyonlar

(20 Takım)

  • Şampiyonlar Ligi ilk ön eleme turunu kaybeden 17 takım
  • Şampiyonlar Ligi ön hazırlık turunu kaybeden 3 takım
Şampiyon Olmayanlar

(74 Takım)

  • 18-24. sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 7 takım
  • 16-17. sıradaki ülkelerin ikincisi 2 takım
  • 13-15. sıradaki ülkelerin üçüncüsü 3 takım
  • 7-15. sıradaki ülkelerin dördüncüsü 9 takım
  • 5-6. sıradaki ülkelerin beşincisi 2 takım
  • 1-4. sıradaki ülkelerin altıncısı 4 takım
  • Birinci ön eleme turundan gelen 47 takım
Üçüncü Ön Eleme Turu(72 Takım) Şampiyonlar

(20 Takım)

  • Şampiyonlar için ikinci ön eleme turundan gelen 10 takım
  • Şampiyonlar Ligi ikinci ön eleme turunu kaybeden 10 takım
Şampiyon Olmayanlar

(52 Takım)

  • 13-17 sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 5 takım
  • 7-12. sıradaki ülkelerin üçüncüsü 6 takım
  • 6. sıradaki ülkenin dördüncüsü 1 takım
  • Şampiyon olmayanlar için ikinci ön eleme turundan gelen 37 takım
  • Şampiyon olmayanlar için Şampiyonlar Ligi ikinci ön eleme turunu kaybeden 3 takım
Play-Off Turu(42 Takım) Şampiyonlar

(16 Takım)

  • Şampiyonlar için üçüncü ön eleme turunu kazanan 10 takım
  • Şampiyonlar Ligi üçüncü ön eleme turunu kaybeden 6 takım
Şampiyon Olmayanlar

(26 Takım)

  • Şampiyon olmayanlar için üçüncü ön eleme turundan gelen 26 takım
Grup aşaması

(48 takım)

  • 1-12 sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 12 takım
  • 5. sıradaki ülkenin dördüncüsü 1 takım
  • 1-4 sıradaki ülkelerin beşincisi 4 takım
  • Play-off turundan gelen 21 takım
  • Şampiyonlar Ligi play-off turunu kaybeden 6 takım
  • Şampiyon olmayanlar için Şampiyonlar Ligi üçüncü ön eleme turunu kaybeden 4 takım
Eleme aşaması

(32 takım)

  • Grup aşaması birincisi 12 takım
  • Grup aşaması ikincisi 12 takım
  • Şampiyonlar Ligi grup aşamasında üçüncü olan 8 takım

Turlar ve Eleme Türleri

UEFA Avrupa Ligi turları
Ön Hazırlık Turu 14 takım İki ayaklı eleme.
Birinci Ön Eleme Turu 94 takım İki ayaklı eleme.
İkinci Ön Eleme Turu 94 takım İki ayaklı eleme.
Üçüncü Ön Eleme Turu 72 takım İki ayaklı eleme.
Play-Off Turu 42 takım İki ayaklı eleme.
Grup Aşaması 48 takım İki ayaklı lig usulü tur atlama.
Son 32 Turu 32 takım İki ayaklı eleme.
Son 16 Turu 16 takım İki ayaklı eleme.
Çeyrek Final 8 takım İki ayaklı eleme.
Yarı Final 4 takım İki ayaklı eleme.
Final 2 takım Tek maçlı eleme.

Çizgi hakemleri

2009-10 sezonunda UEFA, UEFA Avrupa Ligi'ndeki tüm maçlara aut çizgisinde duran ikişer adet çizgi hakemi atayarak özellikle ceza sahası içi pozisyonlarda hakem hatalarını en aza indirmeyi hedeflemiştir. Pilot uygulama olarak bu turnuvada denenen yeni çizgi hakemleri sistemi başarılı olmuş ve kalıcı hâle getirilerek yaygınlaştırılmıştır. Uygulama, 2016-17 sezonu sonunda kaldırılmıştır.

Para ödülü

UEFA Şampiyonlar Ligi'ne benzer şekilde, kulüplerin aldığı para ödülü, katılım ve sonuçlara göre sabit ödemelere ve TV pazarının değerine bağlı olarak değişken tutarlara bölünür.

2021-22 sezonu için, Avrupa Ligi'ne grup aşaması katılımı için 3.630.000 € taban ücret verildi. Grupta her galibiyet 630.000 €, her beraberlik 210.000 € kazanır. Her grup birincisi 1.100.000 € ve ikinci olan her biri 550.000 € kazanır. Eleme aşamasına ulaşmak ek ikramiyeleri tetikler: Son 32 için 500.000 €, son 16 için 1.200.000 €, çeyrek finaller için 1.800.000 €, yarı finaller için 2.800.000 €, ikinciler 4.600.000 €, şampiyonlar 8.600.000 € alacak.

  • Birinci ön eleme turu: 200.000 €
  • İkinci ön eleme turu: 300.000 €
  • Üçüncü ön eleme turu: 400.000 €
  • Play off: 500.000 €
  • Gruplar: 3.630.000 €
  • Grup aşamasında galibiyet başına: 630.000 €
  • Grup aşamasında beraberlik başına: 210.000 €
  • Grup aşamasından 1. çıkan: 1.100.000 €
  • Grup aşamasından 2. çıkan: 550.000 €
  • Çeyrek final: 1.800.000 €
  • Yarı final: 2.800.000 €
  • Final: 4.600.000 €
  • Şampiyonluk: 8.600.000 €

Sponsorluk

  • Just Eat Takeaway
  • Hankook Tire
  • Heineken (Alkol reklamının yapılması yasak olan Türkiye, Rusya, Kazakistan, Norveç, Fransa ve İsviçre gibi ülkelerde yayınlanmıyor. Onun yerine "Enjoy Responsibly" sloganı kullanılıyor. Norveç ve Kazakistan'da ise tamamen alkol reklamları yapılmayarak yeşil fonun üzerine "UEFA Respect" sloganı kullanılıyor)
  • Enterprise Rent-A-Car
  • Engelbert Strauss
  • Entain Foundation Limited
  • Swissquote
  • UEFA Respect
  • Socios.com *Sadece ABD'de reklamı yapılır. (Sanal panolar aracılığıyla)

Molten ve UEFA'nın sözleşme uzatmama kararı sonucunda, Dechatlon'un ana markası Kipsta, 2024-25 sezonu itibarı ile 3 yıl boyunca Avrupa ve Konferans turnuvalarının sponsorluğu ve top tedarikçiliğini üstlenme hakkın kazanmıştır. EA Sports ikincil bir sponsordur ve FIFA 19 video oyunundan itibaren sponsorluğunu üstlenir.

Takımlar eğer alkol ve bahis sitelerine reklam yasağı uygulanan bir ülkeye maça gidiyorlarsa bu ürünlerin sponsorluk emareleri kullanılmaz. Örneğin; Fransa, İsviçre ve Türkiye gibi alkol reklamı yasağı uygulanan ülkelerde takımların formalarında alkollü ürün firmasının reklamları bulunamaz. UEFA yasaklar konusunda oldukça titiz davranmaktadır ve takımlar bu yaptırımlara kesinlikle uymak zorundadır. Ayrıca bazı sponsorların Avrupa'da ya kendi yan kuruluşlarını ya da hizmet veren ülkelere göre değişen isimler ile pazarlamalar yapar ve reklam panolarında yer alırlar.

Yayın hakları

2023-24 sezonundaki West Ham-Leverkusen çeyrek final maçı öncesi seremoni.

Avrupa Ligi, yalnızca Avrupa kıtasındakilere değil tüm dünyadaki futbolseverlere hitap etmektedir. Bu nedenle de turnuva birçok ülkede canlı olarak yayınlanmaktadır. 2018-2019 sezonundan itibaren UEFA'nın aldığı Türkiye yayınları için yeni yayın hakları kararları doğrultusunda yaklaşık 9 yıldır yayınlanan sezon boyu şifresiz maç yayını geleneği, final karşılaşması hariç tüm eleme aşamaları beIN Sports'tan şifreli yayınlanması ile bozulmuştur. Ertesi sezon itibari ile RTÜK ile UEFA arasındaki görüşmeler sonucunda, yarı finaller de final karşılaşması dahil şifresiz yayınlanmaya başlamıştır. Grup Elemeleri, Son 16 Play-Off, Son 16 Turu ve Çeyrek Final aşamaları şifreli olarak Digital Yayın Platformu Exxen'den yayınlanırken, Yarı Final ve Final mücadeleleri RTÜK kuralları gereğince TV8 ve TV8,5'ta şifresiz yayınlanmaktadır. Yayın hakları süresi bitince tüm haklar UEFA tarafından geri alınır.

İstatistikler ve rekorlar

UEFA Kupası 1971 yılında adının değişmesinden sonra bütün Avrupa takımlarının katılmasından dolayı değişime uğramış ve 1971 yılında oynanan ilk maçta Fenerbahçe-Ferençvaroş ile karşılaşmada ilk golü atan futbolcu olarak Yaşar Mumcuoğlu olmuştur.[13] Tottenham bu karara itiraz etmiş ilk golü attıklarını savunmuştur. Fakat Türkiye ve İngiltere arasında 2 saat fark olduğu için ilk gol Fenerbahçe'li futbolcu Yaşar Mumcuoğlu olarak tarihe geçmiştir.[14]

UEFA Kupası finalleri 1997 yılına kadar rövanş usulü ile oynanmıştır. İlk final maçlarıysa 3 Mayıs 1972'de Wolverhampton'da ve 17 Mayıs 1972 tarihinde Londra'da oynanmıştır. İlk finalin ilk maçı 2-1 Tottenham Hotspur lehine sonuçlanmış, ikinci maçtaki 1-1'lik beraberlik Wolverhampton Wanderers'a yetmemiş ve Tottenham Hotspur kupanın ilk şampiyonu olmuştur.

Önceden belirlenmiş bir stadda yapılan tek maçlık ilk finalse 1998 yılında oynanmıştır. Bu tarihten itibaren kupaya finalde ev sahipliği yapacak olan stadlar, üç yıldızlı stadlar arasından özel olarak seçilmeye başlanmıştır. Şimdiye kadar yalnızca iki takım bu kuraldan sonra kendi sahasında final oynamıştır. Bu takımlar Feijenoord Stadyumu'ndaki 2002 UEFA Kupası finalinde kazanan takım olan Feyenoord ve José Alvalade Stadyumu'ndaki 2005 UEFA Kupası finalinde mağlup olan Sporting Lizbon'dur.

UEFA Kupası'nın son şampiyonu (Avrupa Ligi adını almadan önceki son sezon) ise Şükrü Saracoğlu Stadyumu'ndaki 2009 UEFA Kupası finalinde Werder Bremen'i yenen Shakhtar Donetsk olmuştur.

Avrupa Ligi'ni ilk kazanan takım ise Fulham'ı uzatmalar sonucunda 2-1 mağlup eden Atlético Madrid olmuştur.

En çok gol atanlar

Sıra Ülkesi Oyuncu Gol Maç Gol/Maç Yıllar Takımlar
1 İsveç Henrik Larsson 40 56 0.71 1994 Feyenoord, Celtic, Helsingborg
2 Hollanda Klaas-Jan Huntelaar 34 42 0.81 2004 SC Heerenveen, Ajax, Schalke 04
3 Kolombiya Radamel Falcao 31 33 0.94 2009 Porto, Atlético Madrid, Galatasaray
4 Almanya Dieter Müller 29 36 0.81 1973 Köln, Stuttgart, Bordeaux
5 Gürcistan Shota Arveladze 27 44 0.61 1993 Dinamo Tbilisi, Trabzonspor, Ajax, Rangers, AZ
6 İtalya Alessandro Altobelli 25 58 0.43 1977 Internazionale, Juventus
7 Hırvatistan Mladen Petrić 24 63 0.38 2004 Basel, Hamburg
8 Peru Claudio Pizarro 24 33 0.73 1999 Werder Bremen
9 Almanya Jupp Heynckes 23 21 1.1 1967 Hannover 96, Borussia Mönchengladbach
10 İngiltere Martin Chivers 22 34 0.65 1971 Tottenham Hotspur, Servette
Hollanda Dennis Bergkamp 22 41 0.54 1986 Ajax, Internazionale, Arsenal

Kalın yazılan oyuncular ise hâlâ futbol oynamaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "UEFA Cup gets new name in revamp". BBC Sport. 26 Eylül 2008. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. 
  2. ^ a b "UEFA Cup to become UEFA Europa League". uefa.com. 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2010. 
  3. ^ "New format provides fresh impetus". UEFA.com. UEFA. 21 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. 
  4. ^ "UEFA Cup: All-time finals". RSSSF. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2010. 
  5. ^ "UEFA Cup History". UEFA.com. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2016. 
  7. ^ "Regulations of the UEFA Europa League 2009/10, page 7, III Trophies and medals, Article 5, Trophy" (PDF). UEFA. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. 
  8. ^ "UEFA Europa League History". UEFA. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2009. 
  9. ^ Paris Operası (2009). UEFA Avrupa Ligi Marşı (mp3) (00.31). Paris: UEFA. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010. 
  10. ^ "UEFA Europa League anthem makes debut". uefa.com. Avrupa Futbol Federasyonları Birliği. 2 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. 
  11. ^ "Yohann ZVEIG on MySpace Music". MySpace. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. 
  12. ^ "Added bonus for UEFA Europa League winners". UEFA.com. 24 Mayıs 2013. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014. (İngilizce)
  13. ^ "Mumcuoğlu gururlu". Fotomaç. 29 Ağustos 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2015. 
  14. ^ "Meğer UEFA Kupası'nın ilk golünü ben atmışım". Aksiyon. 14 Eylül 2009. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015. 

Dış bağlantılar

Commons logo
Commons logo
Wikimedia Commons'ta şu çoklu ortam kategorileri bulunmaktadır: