Ankara Hükûmeti
Günümüz dünyasında Ankara Hükûmeti toplumun farklı kesimlerinde büyük önem kazanan bir konudur. Kişisel, profesyonel veya sosyal düzeyde Ankara Hükûmeti, günlük yaşamdaki etkisi ve alaka düzeyi nedeniyle insanların dikkatini çekti. Zaman ilerledikçe Ankara Hükûmeti bir tartışma konusu haline geldi ve nüfusun farklı kesimleri arasında çelişkili görüşler ortaya çıktı. Bu makalede Ankara Hükûmeti'in farklı yönlerini ve günlük yaşamın çeşitli yönleri üzerindeki etkisini inceleyeceğiz. Ankara Hükûmeti'in kökeninden günümüze kadar etrafımızdaki dünyayı algılama biçimimizde nasıl bir öncesine ve sonrasına işaret ettiğini analiz edeceğiz. Bu nedenle Ankara Hükûmeti'in önemini ve toplumumuz üzerindeki etkisini anlamak çok önemlidir.
Ankara Hükûmeti Türkiye Devleti | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1920-1923 | |||||||||||||||||
.svg) | |||||||||||||||||
Slogan Ya istiklâl ya ölüm! | |||||||||||||||||
 Sevr Antlaşması'na göre Osmanlı'nın paylaştırılması (etki alanları ile birlikte) | |||||||||||||||||
| Tür | Geçici hükûmet | ||||||||||||||||
| Başkent | Ankara | ||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Türkçe[1] | ||||||||||||||||
| Resmî din | İslam[1] | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Meclis hükûmeti | ||||||||||||||||
| Meclis Reisi | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İcra Vekilleri Heyeti Reisi | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Yasama organı | Türkiye Büyük Millet Meclisi | ||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Para birimi | Osmanlı lirası | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Türkiye | ||||||||||||||||
| Türkiye tarihi |
|---|
 |
Kendisini Türkiye Devleti veya Türkiye[3] olarak tanımlayan ve yaygın olarak Ankara Hükûmeti[4][5][6][7][8][9] adıyla anılan Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, Türk Kurtuluş Savaşı (1919-1923) ve Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında Ankara merkezli geçici ve devrimci Türk hükûmetiydi. Osmanlı Sultanı tarafından yönetilen çökmekte olan İstanbul Hükûmeti'nin aksine, Anadolu Hareketi tarafından yönetilmiştir.
Kurtuluş Savaşı sırasında Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, Kuvâ-yi Milliye denilen milislere ve Kuvâ-yi Nizamiye denilen düzenli orduya komuta etmiştir. Savaştan ve monarşist İstanbul Hükûmeti'ne karşı kazanılan zaferden sonra, cumhuriyetçi Ankara Hükûmeti 1923 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun sona erdiğini ve küllerinden Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğunu ilan etmiştir. Büyük Millet Meclisi bugün Türkiye'nin parlamento organıdır.
Tarihçe
23 Nisan 1920'de Ankara’da toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi bünyesinde, ilk olarak 25 Nisan’da Muvakkat (geçici) İcra Encümeni sıfatıyla, TBMM Reisi Mustafa Kemal Paşa başkanlığında bir hükûmet oluşturuldu.[10] Böylece, İstanbul’daki Osmanlı hükûmeti dışında Ankara’da bir hükûmet ortaya çıkmış oldu. Encümen, 3 Mayıs’ta, İcra Vekilleri Heyeti adlı hükûmet kurulana kadar görevine devam etti. Bu dönemde bir devlet başkanı yoktu ve bu görevi Meclis Reisi yerine getiriyordu. Meclis, ayrıca 5 Ağustos 1921 tarihinde çıkardığı Başkumandanlık Kanunu ile Mustafa Kemal Paşa’yı Başkumandanlığa getirerek ordunun maddi ve manevi gücünün artırılması ile sevk ve idare edilmesi konusundaki yetkilerini kullanma izni vermiştir.[11] 29 Ekim 1923’te cumhuriyetin ilan edilmesiyle yapılan seçimde Mustafa Kemal Paşa Reisicumhur seçilerek devlet başkanı olmuştur. Hükûmet başkanıysa Başvekil sıfatını almış ve Reisicumhur tarafından seçilmeye başlanmıştır. Dolayısıyla 1923’ten sonra kurulan hükûmetler, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ya da Ankara Hükûmeti olarak adlandırılmazlar.
-
The Sphere gazetesinin 1-5 Mart 1921'de yayımladığı harita:
Ankara Hükûmeti ve Talepleri
Kemalistler ya da milliyetçiler, gölgeli alanı etkin biçimde kontrol ediyorlar. Onlar, Yunanlar tarafından Ege’den sürüldüler fakat Trakya’yı, İzmir’i, Ermenistan’ı ve Basra Körfezi'ne kadar bütün Mezopotamya’yı talep ediyorlar
Hükûmetler
Cumhuriyet öncesi hükûmetler "İcra Vekilleri Heyeti" olarak anılıyordu. Bunlar:
- 1. İcra Vekilleri Heyeti
- 2. İcra Vekilleri Heyeti
- 3. İcra Vekilleri Heyeti
- 4. İcra Vekilleri Heyeti
- 5. İcra Vekilleri Heyeti
Kaynakça
- ^ a b Teşkîlât-ı Esâsîye Kanunu
- ^ Belgelerle Türk Tarihi Dergisi (18 bas.). Menteş Kitabevi. 1986. s. 72.
- ^ Ryan Gingeras (2019). Eternal Dawn: Turkey in the Age of Atatürk. s. 86.
- ^ Esra Yakut: Şeyhülislâmlık: yenileşme döneminde devlet ve din, Kitap Yayınevi Ltd., 2005, 9789758704941, ss. 198, 199 12 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Pars Tuğlacı: Çağdaş Türkiye, Cem Yayınevi, 1987 s. 358 5 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Hakan Alan, Avni Alan: İstanbul Şehir Rehberi, ASBOOK, 2007, 9750114701, s. 12 12 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Yahya Kemal: Eğil Dağlar, Kubbealtı Yayınları, 1966, 9757618519, ss. 13, 92-93, 138, 155, 170, 188, 204-205, 232, 302, 338 12 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ William Hale: Turkish Foreign Policy, 1774-2000, Routledge, 2012, 0415599865, ss. 36, 37, 38, 50, 265 12 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Kemal Kirişci, Gareth M. Winrow: The Kurdish Question and Turkey: An Example of a Trans-State Ethnic Conflict, Routledge, 1997, 0714647462, ss. 71-75, 77-79, 80, 82-84 12 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Dr. Neziroğlu, İrfan; Dr. Yılmaz, Tuncer (Ekim 2013). Erdem Efe, Gülşah (Ed.). "Muvakkat İcra Encümeni Heyeti (Mustafa Kemal Paşa Hükümeti) 25 Nisan 1920-03 Mayıs 1920". Hükümetler, Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri. Cilt 1 (24 Nisan 1920 – 22 Mayıs 1950). Birinci Bölüm “İcra Vekilleri Heyeti Dönemi” Hükümetleri: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Yayınları.
- ^ "144 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine Başkumandanlık Tevcihine Dair Kanun" (PDF). Üçüncü Tertip Düstur. Cilt 2. 5 Ağustos 1921. s. 86. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.