Günümüzde, Kısa çizgi günümüz toplumunda önemli bir önem kazanmıştır. Popüler kültür üzerindeki etkisi, siyasi karar alma üzerindeki etkisi veya bilimsel alanla ilgisi nedeniyle Kısa çizgi, her yaştan ve her kökenden insanın dikkatini çekti. Bu yazıda Kısa çizgi olgusunu ve bunun günlük yaşamın farklı yönleri üzerindeki etkisini kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz. Kökeninden bugünkü evrimine kadar Kısa çizgi'in topluma nasıl damgasını vurduğunu ve günlük hayatımızı nasıl etkilemeye devam ettiğini detaylı bir şekilde analiz edeceğiz.
- | |||||
|---|---|---|---|---|---|
Kısa çizgi | |||||
| Diğer isimler | Tire | ||||
| |||||
|
Noktalama işaretleri | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kısa çizgi (-) veya tire, sözcükleri birleştirmek ve tek bir sözcüğün hecelerini ayırmak için kullanılan bir noktalama işaretidir. Tire kullanımına tireleme denir.[1] Tirelenmemiş, tirelenmiş bir sözcük örneğidir. Kısa çizgi, daha uzun ve farklı kullanımlara sahip kısa çizgilerle (şekil tire -, en tire –, uzun tire —, yatay çubuk ―) veya eksi işareti ile karıştırılmamalıdır.
Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonunda kullanılır. Bu tür kullanımda sözcükler heceler arasından bölünür:
UYARI: Satır sonundaki birleşik sözcükler iki kelime arasından değil, okunuşa göre heceler arasından bölünür:[2]
UYARI: Satır sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz, gerekirse farklı bir heceden sonra bölünür:[2]
UYARI: Satır sonunda kesme işareti (') varsa ayrıca tire işareti kullanılmaz:[2]
NOT: Satır sonunda tire kullanımının sayfa düzeni ve kâğıt tasarrufu gibi avantajları olmakla birlikte, bilgisayarda yazılan metinlerde sayfa düzeni ve sözcük aralığı otomatik olarak ayarlandığı için, satır sonunda tire kullanımı gitgide azalmaktadır.
Kısa çizgi bir cümledeki ara sözleri ve ara cümleleri (parantez cümlelerini) ayırmak için paranteze benzer şekilde kullanılabilir. Bu kullanımda ilk sözcüğe ve son sözcüğe bitişik yazılır:
Dilbilgisinde kökleri ve ekleri ayırarak vurgulamak için kullanılır:
Fiil, kök ve gövdelerini göstermek için fiilden sonra kullanılır:
Ekleri gösterirken ekin başına konur:
Heceleri göstermek için kullanılır:
Kelimeler ve rakamlar arasında "-den -e kadar, ve, ile, ila, arasında" anlamları vermek için kullanılır. Bu tür kullanımda ilgili sözcük ve rakamlara bitişik yazılır.[3][4]
Matematikte çıkarma (eksi) işareti olarak ve sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır:
Eski harfli metinlerin yeni yazıya aktarılmasında Arapça ve Farsça kurallara göre yapılmış tamlamaların, bileşik ve türemiş kelimelerin ögelerini ayırmak için kullanılır: