Nemrud Mustafa Paşa
13 Ekim 1923 tarihli Resimli Gazete mecmuasında Kürt Mustafa Divan-ı Harbi Azaları.
Nemrut veya Nemrut Mustafa Paşa olarak da tanınan Mustafa Yamulki, Kürt asker, 1919-1920 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nda askeri mahkeme başkanı, Kürdistan Krallığı'nda eğitim bakanı ve gazeteci.
Hayatı
Yamulki, Süleymaniye'de toprak sahibi bir ailede doğdu. Bağdat Askeri Rüştiyesinde eğitim aldı. 1904 yılında İstanbul’daki Kuleli Askeri İdadisinden ve 1907 yılında Mekteb-i Harbiyeden mülâzım-ı sânî (teğmen) rütbesiyle mezun oldu. 1910 yılında Erkan-ı Harbiye Mektebini kurmay yüzbaşı olarak bitirdi. Trablusgarp Savaşı'nda Al-Swani’de emrindeki müfreze ile İtalyanlara karşı mücadeleler verdi. Balkan Savaşları'nda 3. Ordu emrinde görev yaptı. I. Balkan Savaşı’ndaki Birinci Çatalca Muharebesi’nde görev yaptı. Bursa'da vali yardımcılığı yaptı.
Osmanlı Askeri Mahkemisinde başkan iken, Mustafa Kemal ve onunla ilişkili olan kişileri ölüme mahkûm etti.
Mustafa Paşa, Ermeni Kırımı ve Süryani Katliamı ve ayrıca Rum Kırımı'ndan dolayı, Talat Paşa, Enver Paşa ve Cemal Paşa'yı ölüme mahkûm etti.
“
|
Yurttaşlarımız bilinmedik sahtekarlıklara başvuruyorlardı ve düşünülen her türlü despotluk metotlarına el uzatıyorlardı, Sürgün ve kan akıtılmasını organize ediyorlardı, bebekleri gaza bulayıp yakıyorlardı, eli ayağı bağlı kadın ve kızlara ebeveynlerin önünde tecavüz ediyorlardı, kızları ana ve babalarından koparıp kaçırıyorlardı, kişisel mülkiyetlere ve gayrimenkullere el koyuyorlardı, insanları Mezopotamya'ya kadar götürüp ve yolda barbarca muamele ediyorlardı binlerce insanın içinde olduğu gemileri denize sürüp batırıyorlardı, Ermenileri, tarihte hiçbir milletin tanımadığı, uygunsuz koşullara sokuyorlardı.
|
”
|
Mustafa Paşa'nın tutuklama emirleri, Ali Kemal Bey, Damat Ferit ve Sultan Vahdettin tarafından imzalandı.
Ayrıca, Kemalistlere yataklıktan dolayı, İçişleri Bakanı olan Ebubekir Hazimi'yi de mahkûm etmiştir. Yamulki Haziran 1920'de görevinden alındı.
Ermeni Kırımı'na karşı açık suçlamaları olduğu için Türk Ulusal Hareketi tarafından üç seneye kadar hapse mahkûm edilmiştir. Çeşitli Türk yetkililer hakkında verdiği hükümler kaldırılmıştır. Yetkililer tarafından tutuklanmıştır fakat Büyük Britanya Büyükelçiliği'nin araya girmesi ile Güneydoğu'ya kaçtı. Oğlu Abdülaziz Yamulki, Bakr Sidqi hükûmetine karşı yapılan 1936 Irak Darbesi'nin planlayıcılarındandır.
Kaynakça
- ^ a b The Kurdish national movement: its origins and development, Wadie Jwaideh
- ^ Review of Armenian studies, Volume 5, Issues 13-16, ASAM Institute for Armenian Research, 2007
- ^ a b c Kévorkian, Raymond (30 Mart 2011). The Armenian Genocide: A Complete History (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 797. ISBN 978-0-85771-930-0.
- ^ Salâhi Ramadan Sonyel, Turkish Diplomacy 1918-1923: Mustafa Kemal and the Turkish National Movement
- ^ Herzig, edited by Edmund (2005). The Armenians past and present in the making of national identity. Abingdon, Oxon, Oxford: RoutledgeCurzon. ISBN 0-203-00493-0. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link)
- ^ Andreopoulos, ed. by George J. (1997). Genocide : conceptual and historical dimensions (1. paperback print. bas.). Philadelphia, Pa.: Univ. of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1616-4. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link)
- ^ Kateb, Vahe (1983). The Armenian genocide as reported in the Australian press. Armenian National Committee. s. 111.
- ^ Hakob Sedrakʻi Anasyan, (Ed.) (1983). Armenian question and the genocide of the Armenians in Turkey. American Armenian International College.
- ^ Touraj Atabaki, Erik Jan Zürcher, Men of Order: Authoritarian Modernization under Atatürk and Reza Shah
- ^ Jacques Derogy, Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of the Turkish Leaders
- ^ Army Officers in Arab Politics and Society. Eliezer Be'eri.
Hüdâvendigâr Vilayeti valileri |
---|
- Gümrükçü Mehmed Salih Paşa (1844)
- Mustafa Nuri Paşa (1845)
- Topal İzzet Mehmed Paşa (1849)
- Damat Gürcü Halil Rifat Paşa (1852)
- Süleyman Refet Paşa (1852)
- Mehmed Emin Âli Paşa (1854)
- Veliyeddin Rifat Paşa (1855)
- Süleyman Refet Paşa (1856)
- Nasuhzade Mehmed Hamdi Paşa (1861-1862)
- Mehmed Nevres Paşa (1862)
- Boşnakzade Mehmed Reşid Paşa (1862-1863)
- Tepedelenlizade İsmail Rahmi Paşa (1866-1867)
- Hüseyin Hüsnü Paşa (1867)
- Süreyya Paşa (1868)
- Elhac izzet Ahmet Paşa (1869)
- Ahmed Cevdet Paşa (1871)
- Cezayirli Ali Rıza Paşa (1871)
- Hamdi Paşa (ikinci kez, ilk kez eyâlet valisi olarak) (1872)
- Galib Bey (1873)
- Safvet Paşa (1873)
- Hacı İzzet Mehmet Paşa (1874)
- Cezayirli Ali Rıza Paşa (ikinci kez) (1874)
- Fosfor Mustafa Paşa (1875)
- Hüseyin Hüsnü Paşa (ikinci kez) (1875)
- Galib Bey (ikinci kez) (1875)
- Hüseyin Avni Paşa (1875)
- Veliyeddin Rifat Paşa (ikinci kez, ilk kez eyâlet valisi olarak) (1876)
- Zülüflü Ali Paşa (1877)
- Ahmet Rasta Paşa (1878)
- Said Paşa 1878
- Galib Paşa (üçüncü kez, iki kez "bey" rütbesiyle) (1878)
- Ahmed Vefik Paşa (1878)
- Hacı İzzet Paşa (ikinci kez) (1883)
- Mehmed Nazif Paşa (1884-1886)
- Ahmed Zühdü Paşa (1886)
- İsmail Hakkı Paşa (1887-1889)
- Hüseyin Rıza Paşa (1889)
- Mahmut Celaleddin Paşa (1889)
- Salih Münir Paşa (1891)
- Ahmed Münir Paşa (1891-1896)
- Zilini Paşa (1896)
- Salih Münir Paşa (ikinci kez) (1896)
- İbrahim Halil Paşa (vekil) (1897)
- İbrahim Halil Paşa (asıl) (1898)
- Ahmed Münir Paşa (1897)
- Reşid Mümtaz Paşa (1903)
- Mehmet Tevfik Bey (Bireri) (1906)
- Abbas Halim Paşa (1909)
- Mustafa Ömer Azmi Bey (1909)
- Mehmet Eftalüddin Bey (Tekiner, vekil) (1912)
- Bekir Sami Bey (1913)
- İsmail Kemal Bey (Alpsar, vekil) (1914)
- Ali Osman (Güley) Bey 07.04.1915-21.09.1915
- İsmail Hakkı Bey (Albay) 21.09.1915-23.10.1918
- Ebubekir Hazım Bey (birinci kez) 12.12.1918-19.03.1919
- Gümülcineli İsmail Bey
- Hakkı Bey 13.03.1919-27.06.1919
- Mustafa Ömer Azmi Bey (ikinci kez) 28.07.1919-25.09.1919
- Nemrud Mustafa Paşa 25.09.1919-03.10.1919
- Ebubekir Hazım Bey (ikinci kez) 11.10.1919-12.02.1920
- Keşfi Bey 19-02.1920-07.04.1920
- Albay Bekir Sami Bey (vekil) 07.04.1920-02.05.1920
- Hacim Muhittin Bey 02.05.1920-08.07.1920
- Sadık Vicdani Bey (vekil) 10.07.1920-23.08.1920
- Kâzım Bey (vilâyet defterdarı, vekil) 23.08.1920-30.08.1920
- Ziver Bey 23.08.1920-11.12.1920
- Ziver Bey (vekil) 11.12.1920-17.01.1921
- Mehmet Emin Bey (Yeniçay) 18.01.1921-09.03.1921
- Osman Bey (istatistik müdürü, vekil) 10.03.1921-14.03.1921
- Ali Kemal Bey (Kongur, vilâyet kadısı, vekil) 14.03.1921-13.08.1921
- Nafiz Bey (vekil) 13.08.1921-17.04.1922
- Yeşilîzâde Aziz
- Nuri Bey 17.04.1922-08.09-1922
- Nafiz Bey (vekil) 08.09.1922-11.09.1922 Numan Bey (kurtuluş günü, Belediye'de seçimle) 11.09.1922- ? 1922/23
- Hacı Adil Bey
|