Neo-Gramscianizm

Bugün bu yazımızda Neo-Gramscianizm'in büyüleyici dünyasını keşfedeceğiz. Neo-Gramscianizm, ortaya çıkışından bugünkü etkisine kadar pek çok alanda ilgi ve tartışma konusu olmuştur. Yıllar geçtikçe Neo-Gramscianizm toplumda, kültürde ve tarihte çok önemli bir rol oynayarak insanların akıllarında ve kalplerinde silinmez bir iz bıraktı. Bu makale aracılığıyla Neo-Gramscianizm'in ayrıntılarını ve karmaşıklıklarını inceleyerek önemini, sonuçlarını ve zaman içindeki gelişimini inceleyeceğiz. Neo-Gramscianizm'de büyüleyici bir yolculuğa hazır olun ve bu temanın sunduğu her şeyi keşfedin.

Neo-Gramsciamizm'e yazdıkları ile esin kaynağı olan Antonio Gramsci

Neo-Gramscianizm, uluslararası ilişkiler ve uluslararası politik ekonomi alanlarına yönelik bir eleştirel teorik yaklaşımdır. Bu teori, devlet oluşumunun belirli dinamiklerini şekillendirirken fikirlerin, kurumların ve maddi kapasitelerin etkileşimini analiz eder. Antonio Gramsci'nin yazılarından önemli ölçüde esinlenen bu yaklaşım, onun düşüncelerini uluslararası ilişkiler bağlamında genişletir.[1] Neo-Gramscianizm, toplumsal güçlerin, devletin ve egemen ideolojik yapıların belirli bir bileşiminin dünya düzenlerini nasıl şekillendirdiğini ve sürdürdüğünü analiz eder. Bu bağlamda, neo-Gramsciyan yaklaşım, iki ana akımın (realist ve liberal teoriler) teorik temellerini tarihsel bir perspektifle ele alır ve belirli bir dünya düzeninin parçası olarak inceler. Aynı zamanda, eylemlilik (agency) ile yapı (structure) arasındaki iç içe geçmiş ilişkiyi ortaya koyarak, bu iki teori arasındaki on yıllardır süren teorik çıkmazı aşmaya çalışır. Karl Polanyi, Karl Marx, Max Weber, Max Horkheimer, Theodor Adorno ve Michel Foucault Uluslararası İlişkiler'in eleştirel teorisinde başlıca kaynaklar olarak gösterilmektedir.[1]

Makale serilerinden
Marksizm
Teorik eserler
Felsefe
Ekonomi
Sosyoloji
Tarih
Bakış açıları
Varyantlar
Kişiler
Alakalı konular
Alakalı kategoriler
Karl Marx

Neo-Gramsciyan bakış açısının kökenleri

Neo-Gramsciyan bakış açısının ortaya çıkışı, York Üniversitesi profesörlerinden Robert W. Cox'un "Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory" ve "Gramsci, Hegemony and International Relations: An Essay in Method" başlıklı makalelerinin yayımlanmasıyla önemli bir ivme kazanmıştır. 1981 tarihli çalışmasında Cox, geleneksel "sorun çözücü" teorilerin aksine, tarihsel yapıların kökenini, doğasını ve gelişimini sorgulamayan ve örneğin devletleri ile aralarındaki (sözde) "anarşik" ilişkileri Kantçı Dinge an sich (kendi başına şeyler) olarak kabul eden yaklaşımları eleştirir. Bunun yerine, eleştirel bir Uluslararası İlişkiler çalışması yapılmasını savunur.

Ancak Cox, sonraki bir makalesinde Gramsci'nin düşüncelerini küresel politik ekonomi (GPE) içindeki güç yapılarını analiz etmek için nasıl kullanılabileceğini göstermesine rağmen, "Neo-Gramsciyan" etiketini reddetmektedir. Özellikle Gramsci'nin, realistlerin hegemonya anlayışından büyük ölçüde farklı olan kültürel hegemonya kavramı, bu bağlamda oldukça faydalı bulunmaktadır. Gramsci'nin devlet teorisi, "tarihsel bloklar" (maddi kapasitelerin, ideolojilerin ve kurumların baskın konfigürasyonlarının bireysel ve kolektif eylem için belirleyici çerçeveler oluşturduğu yapılar) ve bu tarihsel blokları şekillendiren "organik aydınlar" olarak hareket eden elitler anlayışı da yararlı görülmektedir.

Neo-Gramsciyan yaklaşım, Cox'un meslektaşı ve York Üniversitesi'nde siyaset bilimi alanında seçkin bir araştırma profesörü olan Stephen Gill tarafından da farklı bir perspektifle geliştirilmiştir. Gill, Power and Resistance in the New World Order (Palgrave, 2003) adlı kitabında, Trilateral Komisyon'un neoliberalizm ve Washington Konsensüsü olarak adlandırılan (günümüzde hegemonik olan) ideolojiyi şekillendiren "organik aydınlar" olarak nasıl hareket ettiğini incelemiş ve bu sürecin iktidar ile direnişin küreselleşmesiyle olan ilişkisini ortaya koymuştur. Gill, ayrıca Kanadalı akademisyen A. Claire Cutler ile iş birliği yaparak New Constitutionalism and World Order (Cambridge, 2014) başlıklı neo-Gramsciyan esintiler taşıyan bir kitap yayımladı. Kitap, küresel politik ekonomide yasal ve anayasal yeniliklerin disiplin gücünü analiz etmek amacıyla eleştirel teorisyenler ile neo-Gramsciyan düşünürleri bir araya getiriyor. Eş editör A. Claire Cutler, neo-Gramsciyan uluslararası hukuk teorisini detaylandıran öncü bir akademisyen olarak öne çıkmıştır.[2] Kuzey Amerika dışında, Kees van der Pijl ve Henk Overbeek'in öncülük ettiği Amsterdam Okulu, Almanya'da (özellikle Düsseldorf, Kassel ve Marburg gibi şehirlerde), Birleşik Krallık'taki Sussex Üniversitesi Küresel Politik Ekonomi Merkezi'nde ve dünyanın diğer bölgelerinde birçok bireysel araştırmacı, neo-Gramsciyan eleştirel yöntemi benimsemiştir. Kassel Üniversitesi'nden Christoph Scherrer, "çifte hegemonya" kavramını geliştiren Almanya'nın önde gelen neo-Gramsciyan teorisyenlerinden biridir ve eleştirel küresel ekonomi politik yaklaşımını Almanya'da temsil etmektedir.[3]

Neo-Gramsciyan bakış açısının temelleri

Uluslararası veya küresel politik ekonomiye yönelik ana akım yaklaşımlarda, devletin teorik önceliği genellikle göz ardı edilir. Buna karşılık, neo-Gramsciyanizm, Henk Overbeek'in ulusötesi tarihsel materyalizm olarak adlandırdığı bir yaklaşımı benimseyerek, "devlet oluşumunu ve devletlerarası siyaseti, sermaye birikimi ve sınıf oluşumunun ulusötesi dinamiklerinin birer momenti (anı) olarak" ele alır.[4]

Neo-Gramsciyanizm, devlet egemenliğini, ulusötesi bir finansal sistemin ve buna bağlı olarak gelişen ulusötesi bir üretim sisteminin ortaya çıkmasıyla belirginleşen küresel bir ekonomik sistemin parçası olarak görür. Bu sistemlerin başlıca aktörleri olan çok uluslu şirketler ile Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi uluslararası finans kurumları, küresel hegemonyayı uygulayan bir "ulusötesi tarihsel blok" oluşturmuştur. Bu durum, realist hegemonya anlayışından (yani "bir devletin veya bir grup devletin baskın gücü" olarak görülmesinden) farklıdır.[5] Tarihsel blok, otoritesini büyük ölçüde şiddet içermeyen, zorlayıcı entelektüel ve kültürel ikna teknikleriyle yönetilen nüfusun zımni rızasını sağlayarak elde eder. Gücünü genişletmek için siyasi mücadelelere katılan diğer sosyal gruplarla ittifaklar kurar ve ulusal ekonomilerin standartlaştırılması ile liberalleştirilmesi yoluyla (örneğin Dünya Ticaret Örgütü gibi tek bir düzenleyici rejim oluşturarak) gücünü pekiştirmeye çalışır.[6]

Bu tarihsel bloğun ilerlemesine karşı çıkan ve açık uçlu bir sınıf mücadelesinin parçası olarak ona meydan okumak amacıyla karşı hegemonyalar oluşturabilecek güçlü aktörler bulunmaktadır. Bunlar arasında, gümrük tarifeleri ve devlet sübvansiyonlarının korunmasını savunan neo-merkantilistler, az gelişmiş ülkelerin ittifakları ya da sanayileşmiş Batı'daki kimlik temelli hareketler ve çevreci gruplar yer alabilir.[7] Eğer bir karşı hegemonya yeterince büyürse, içinde doğduğu tarihsel bloğu yutabilir ve onun yerini alabilir. Neo-Gramsciyanlar, bu sürecin nasıl mümkün olduğunu açıklamak için Machiavellist "mevzi savaşı" ve "manevra savaşı" kavramlarını kullanır. Mevzi savaşında, karşı hegemonik hareket, ikna ve propaganda yoluyla hegemonik düzene ilişkin kendi görüşünü benimseyen insanların sayısını artırmaya çalışır. Manevra savaşında ise, karşı hegemonik eğilimler, mevcut hegemonyayı şiddet yoluyla veya demokratik yollarla devirerek kendilerini yeni bir tarihsel blok olarak kurabilecek kadar büyür.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b Jameson, Fredric; Larsen, Neil (1988). The Ideologies of Theory: Essays 1971-1986. Routledge. ISBN 978-0-415-00658-3. 
  2. ^ "A. Claire Cutler". University of Victoria. 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2025. 
  3. ^ Hellmann, Gunther; Wolf, Klaus Dieter; Zürn, Michael (2003). Die neuen internationalen Beziehungen: Forschungsstand und Perspektiven in Deutschland [The new international relations: state of research and prospects in Germany] (Almanca). Nomos. ISBN 978-3-8329-0320-6. [sayfa belirt]
  4. ^ Overbeek, Henk (2000). "Transnational Historical Materialism". Palan, Ronan (Ed.). Global Political Economy: Contemporary Theories. Routledge. ss. 168-169. ISBN 9780415694117. 
  5. ^ Cohn, Theodore H. (2005). Global Political Economy: Theory and Practice. Pearson. ss. 130-131. ISBN 9780367512507. 
  6. ^ Emre, Iseri (2007). "Neo-Gramscian Analysis of US Hegemony Today". In-Spire: Journal of Politics, International Relations and the Environment. 2 (1). 
  7. ^ Jones, R. J. Barry (2001). Routledge Encyclopedia of International Political Economy. Routledge. s. 1106. ISBN 9780203440162. 
  8. ^ Cox, Robert W. (June 1983). "Gramsci, Hegemony and International Relations: An Essay in Method". Millennium: Journal of International Studies. 12 (2). ss. 162-175. doi:10.1177/03058298830120020701. 

Dış bağlantılar