Nitröz oksit
Günümüzde Nitröz oksit, geniş bir yelpazedeki insanların büyük ilgisini çeken bir konu haline geldi. Etkisi sınırları aşmayı ve farklı alanlarda tartışmalar ve yansımalar yaratmayı başardı. Alanında uzmanlardan sıradan vatandaşlara kadar Nitröz oksit herkesin dikkatini çekti. Bu olgu, görünüşlerin ötesini araştırmak ve Nitröz oksit ile ilgili her yönü iyice anlamak isteyen akademisyenlerin, profesyonellerin ve konunun meraklılarının ilgisini çekmiştir. Tarih boyunca Nitröz oksit, hayatımızın çeşitli yönlerini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen önemli kilometre taşları ve dönüşümlere imza attı. Bu yazıda, bugün önemini ve alaka düzeyini anlamak amacıyla Nitröz oksit ile ilgili her şeyi ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.
| |
| |
| |
| Adlandırmalar | |
|---|---|
Oxodiazen-2-ium-1-ide | |
Diğer adlar Laughing gas, tatlı hava, nitröz, nos, azot protoksit, hiponitröz oksit, diazot monoksit | |
| Tanımlayıcılar | |
3D model (JSmol)
|
|
| 8137358 | |
| ChEBI | |
| ChEMBL | |
| ChemSpider | |
| DrugBank | |
| ECHA InfoCard | 100.030.017 |
| E numaraları | E942 (parlatıcılar, ...) |
| 2153410 | |
| KEGG | |
PubChem CID
|
|
| RTECS numarası |
|
| UNII | |
| UN numarası | 1070 (sıkıştırılmış) 2201 (sıvı) |
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
|
|
| |
| |
| Özellikler | |
| Molekül formülü | N2O |
| Molekül kütlesi | 44,013 g/mol |
| Görünüm | renksiz gaz |
| Yoğunluk | 1,977 g/L (gaz) |
| Erime noktası | -90,86 °C (-131,55 °F; 182,29 K) |
| Kaynama noktası | -88,48 °C (-127,26 °F; 184,67 K) |
| Çözünürlük (su içinde) | 1,5 g/L (15 °C) |
| Çözünürlük | alkol, eter, sülfürik asit içinde çözünür |
| log P | 0,35 |
| Buhar basıncı | 5150 kPa (20 °C) |
| −18,9·10−6 cm3/mol | |
| Kırınım dizimi (nD) | 1,000516 (0 °C, 101,325 kPa) |
| Akmazlık | 14,90 μPa·s[3] |
| Yapı | |
| doğrusal, C∞v | |
| Dipol momenti | 0,166 D |
| Termokimya | |
Standart molar entropi (S⦵298)
|
219,96 J/(K·mol) |
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)
|
+82,05 kJ/mol |
| Farmakoloji | |
| N01AX13 (DSÖ) | |
| Soluma | |
| Farmakokinetik: | |
| 0,004% | |
| 5 dakika | |
| Solunum sistemi | |
| Hukuki durum |
|
| Tehlikeler | |
| GHS etiketleme sistemi: | |
| Piktogramlar |  
|
| İşaret sözcüğü | Tehlike |
| Tehlike ifadeleri | H270, H280, H281 |
| Önlem ifadeleri | P220, P244, P282, P317, P336, P370+P376, P403, P410+P403 |
| NFPA 704 (yangın karosu) |
|
| Parlama noktası | Yanıcı değil |
| Güvenlik bilgi formu (SDS) | Ilo.org, ICSC 0067 |
| Benzeyen bileşikler | |
| Nitrik oksit Azot trioksit Azot dioksit Azot tetroksit Azot pentaoksit | |
Benzeyen bileşikler
|
Amonyum nitrat Azotür |
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C , 100 kPa).
| |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
Nitröz oksit, N2O formülüne sahip, diazot monoksit ve azot protoksit de denen, anestezide kullanılan bir gazdır. Güldürücü gaz (İngilizcede laughing gas denir, Türkçeye bazen gülme/kahkaha gazı diye çevrilir) olarak da bilinmektedir.[4] Oda sıcaklığında renksiz, yanıcı olmayan bir gaz olmakla beraber yüksek sıcaklıklara çıkarıldığında moleküler oksijene benzer bir şekilde güçlü bir yakıcı madde olarak davranır. Suda çözünebilmektedir.[4]
Anestezik ve ağrı kesici özellikleri sebebiyle dişçilik ve cerrahi operasyonlar gibi medikal alanlarda önemli bir yere sahiptir.[4] Halk arasındaki ismi olan "Güldürücü gaz" ismi Humphry Davy tarafından, solunmasıyla birlikte öfori etkisi göstermesiyle verildi.[4] Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'nde sağlık kuruluşlarında en güvenli ve etkili ilaçlar arasında yer almaktadır. Ayrıca roket itici yakıtlarında yakıcı olarak ve içten yanmalı motorlarda motorun gücünü artırmada rol oynamaktadır.
Kaynakça
- ^ "[Nitrous oxide]". Degruyter.com. 24 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022.
- ^ IUPAC nomenclature of inorganic chemistry 2005. PDF 18 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 317.
- ^ Takahashi, Mitsuo; Shibasaki-Kitakawa, Naomi; Yokoyama, Chiaki; Takahashi, Shinji (1996). "Viscosity of Gaseous Nitrous Oxide from 298.15 K to 398.15 K at Pressures up to 25 MPa". Journal of Chemical & Engineering Data. 41 (6): 1495-1498. doi:10.1021/je960060d. ISSN 0021-9568.
- ^ a b c d O'Donnell, Aidan (2012). Anaesthesia : a very short introduction (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0199584543.