Oligarşi

Bu makalede Oligarşi konusunu derinlemesine inceleyeceğiz, farklı yönlerini, günümüz toplumundaki önemini ve tarih boyunca önemini ele alacağız. Politikadan ekonomiye, kültürden teknolojiye kadar farklı alanlardaki etkisini inceleyeceğiz. Oligarşi yalnızca çevremizdeki dünyayı daha iyi anlamamıza olanak sağlamakla kalmayıp aynı zamanda bizi bu dünyadaki rolümüz üzerinde düşünmeye ve inançlarımızı ve inançlarımızı sorgulamaya davet eden bir temadır. Kapsamlı analizler aracılığıyla, yalnızca akademik ilgi alanı olmayan, aynı zamanda günlük yaşamlarımızda da derin etkileri olabilecek bir konuya ışık tutmayı amaçlıyoruz.

Siyaset serisinin bir parçası
Hükûmet biçimleri
Hükûmet biçimleri listesi
Yönetim biçimlerine göre ülkeler listesi
İktidar kaynağı
Demokrasi
(çoğunluğun yönetimi)
Oligarşi
(azınlığın yönetimi)
Otokrasi
(bir kişinin yönetimi)
Anarşi
(kimse tarafından yönetilmeme)
İktidar ideolojisi

(sosyo-politik ideolojiler)

(sosyo-ekonomik ideolojiler)
  • Dinî
  • Seküler

(jeo-kültürel ideolojiler)
Güç yapısı
Üniterlik
Bağımlı devlet
Federalizm
Uluslararası ilişkiler
İlgili konular

Oligarşi veya takım erki,[1] küçük ve ayrıcalıklı bir grubun iktidarda olduğu yönetim şeklidir. Oligarşinin üyesi ya da destekçisi olan kişi ya da grupları tanımlamak için oligark terimi kullanılır.

Öte yandan, adaletsiz bir yönetim tek başına bir adam tarafından değil, bir klik içinde bir araya gelen birkaç kişi tarafından yürütülüyorsa, böyle bir duruma oligarşi veya azınlığın yönetimi denir. Bu, birkaç zengin adamın servetlerinden yararlanarak diğer insanları ezdiği zaman olabilir; ve böyle bir hükümet tiranlıktan yalnızca zalimlerin çok olması gerçeğiyle ayrılır. ~ Thomas Aquinas

Etimoloji

Türkçeye Fransızcadan geçen kavram Yunanca "oligo-" (az, birkaç) ve "arkhein" (yönetmek) kelimelerinden oluşturulmuştur.[2]

Yönetimdeki grup siyasi, askerî, dinî veya finansal gruplar gibi ülkenin önde gelen gruplarından birisi olabilir. Bazı siyaset bilimcileri, yönetim şekli ne olursa olsun, her devletin yönetiminde mutlaka bir oligarşi olduğunu belirtir.[kaynak belirtilmeli]

Oligarşi olarak modern demokrasi

Robert Michels, herhangi bir politik sistemin sonunda oligarşiye dönüşeceğini öngörmüştür. Bunu, Oligarşinin Tunç Yasası olarak adlandırmıştır.[3] Bu okulun düşünce sistematiğinde modern demokrasiler, oligarşi olarak kabul edilmişlerdir. Bunun sebebi olarak, siyasi rakipler arasında görülebilir ve uygulanabilir farklılıkların gerçekten küçük olması ve oligarşik elitlerin saygın siyasi makam ve mevkilere kendilerince sıkı sınırlamalar koymasını saymışlardır. Özellikle bu sınırlandırmalar, politik kariyerleri sıkı biçimde, seçilmemiş olan ekonomi ve medya patronlarının güdümüne bırakmıştır. Buradan yola çıkarak şu yaygın terim ortaya çıkmıştır: "Tek bir politik parti vardır, o da hükûmet partisidir."

Oligarşi bulunduğuna inanılan ülkeler

Rusya Federasyonu

Ana madde: Rus oligarklar

Sovyetler Biriliği'nin dağılması ve ekonominin özelleştirilmesinden sonra aralarında petrol, doğal gaz ve metal üreticilerinin de bulunduğu Rusya merkezli çok uluslu özel şirketler, analistlere göre Rus oligarkların yükselişine sebep oldu.[4] Bu oligarklardan pek çoğu doğrudan devlet başkanı gibi yüksek rütbeli resmî makamlarla etkileşim içindedirler.

Ukrayna

Ana madde: Ukraynalı oligarklar

Ukrayna'nın 1991'de bağımsızlığını kazanmasının ardından ortaya çıkmış, Ukrayna'nın ekonomik ve politik sahnesinde kendilerini hızla göstermeye başlamışlardır. Ukrayna'da toplamda 35 oligark grup bulunmaktadır.[5]

23 Eylül 2021'de Ukrayna hükûmeti ulusal çıkarları korumak ve oligarkların Ukrayna demokrasisi üzerindeki etkisini sınırlamayı amaçlayan 1780-IX sayılı yasayı çıkardı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "TDK Türkçe Sözlük". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "oligarchy." Online Etymology Dictionary. Erişim: 11 Ocak 2015
  3. ^ Nüvit Gerek, Siyaset Bilimi 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ Scheidel, Walter (9 Ocak 2017). The Great Leveler: Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-First Century (İngilizce). Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-8460-5. 31 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2023. 
  5. ^ Chernenko, Demid (1 Kasım 2019). "Capital structure and oligarch ownership". Economic Change and Restructuring (İngilizce). 52 (4): 383-411. doi:10.1007/s10644-018-9226-9. ISSN 1574-0277.