Günümüzde Oyun kumandası dünya çapında birçok insanın dikkatini çeken bir konudur. Teknolojinin ilerlemesi ve küreselleşmeyle birlikte Oyun kumandası, insanların günlük yaşamlarını doğrudan etkileyen güncel bir konu haline geldi. Oyun kumandası, küresel ekonomi üzerindeki etkisinden toplum üzerindeki etkisine kadar akademisyenlerin, profesyonellerin ve kamuoyunun ilgi odağı haline geldi. Bu makalede Oyun kumandası'in tüm yönlerini ve yıllar içinde nasıl geliştiğini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.
Oyun kolu[1] ya da oyun kumandası (İngilizce: Game controller), video oyunları ve bilgisayar oyunları için tasarlanan özel bir kontrolcüdür. Özellikle oyunlar için tasarlandığından ötürü diğer amaçlar için kullanışlı değildir. Kendi başına satılan oyun kumandaları birçok farklı oyuna uyum sağlarken, özellikle Arcade oyunlarda sadece tek bir oyuna özel kumandalar tasarlanabilir.[2]:62
Oyun kumandası tasarımları, kullanıcı deneyimi açısından oldukça önemlidir. Üreticiler, birkaç yıl öncesine kadar tasarım konusuna pek önem vermemekte idi.[hangileri?] Ama günümüzde ergonomik oyun kumandaları yaygınlaşmıştır.[kaynak belirtilmeli] Gerçek anlamda ergonomik olan bir oyun kumandasının tüm tuşları, parmaklar ile kolayca erişilebilecek şekilde yerleştirilmiş olmalıdır.[kaynak belirtilmeli]
Her oyun kumandasında, hareketleri kontrol etmenizi kolaylaştıran bir bölüm bulunur. Bu bölüme, tasarımına bağlı olarak D-pad, ok tuşları ya da analog çubuk adı verilir. D-pad'in görevi, oyun içerisinde sağa, sola, yukarı ya da aşağı doğru hareket edilmesini sağlamaktır. Başka bir deyişle D-pad, klavyedeki ok tuşları ile aynı işleve sahiptir.
Dikkat çeken diğer bir nokta da, oyun kumandası üzerindeki tuşlardır. Eski model oyun kumandalarında 2 ya da 4 adet tuş bulunur.[hangileri?] Yeni nesil cihazlar ise 6, 8 veya daha çok sayıda tuşa sahiptir. Oyun kumandası üzerindeki her tuş, belli bir fonksiyona sahiptir ve bu fonksiyon, oyundan oyuna değişebilir.[2]:503
Klavyenin tersine, oyun kumandası masanın üzerine koyulmaz; elde tutulur. Sol elin başparmağı, oyunda hareketi sağlayan D-pad'i kontrol eder. Sağ elin başparmağı ise, diğer tüm tuşlara hakim olur. Bazı oyun kollarında, işaret parmakları ile ulaşabilecek iki ekstra tuş daha bulunabilir.
Bazı oyun kumandalarında ekstra özelliklere de rastlamak mümkündür. Bunlar "turbo" ve "auto-fire" (otomatik ateş) özellikleridir. "Auto-fire", tek tuşa basarak sürekli ateş etme olanağı sağlar. "Turbo" ise, hareketlerin daha hızlı bir şekilde yapılabilmesi açısından son derece yararlıdır.
Kullanıcının kontrolünü bilgisayara iletmenin yanı sıra, bazı oyun kolları kendi geri bildirim mekanizmalarına sahiptir.[3] Yeni nesil oyun kollarında kullanıcıya dokunsal tepki veren titreşim motoru, ses giriş/çıkışı sağlayan mikrofon ve hoparlör gibi etmenler bulunabilir.[1]
Oyun kumandaları, kullandıkları bağlantı tipine göre de çeşitlenir. Yeni nesil cihazların hemen hepsi, bilgisayar bağlantısı için USB girişlerini tercih eder. Daha eski modelleri ise, ses kartı üzerindeki "oyun bağlantı noktası"na (Game-Port) bağlanır. Bazı kollar şarj edildikten sonra Bluetooth aracılığıyla kablosuz bağlantı sağlayabilir.[4]