Tacikistan'daki Yahudilerin tarihi
Günümüz dünyasında Tacikistan'daki Yahudilerin tarihi, her yaştan ve toplumun her kesiminden insanın dikkatini çeken, büyük ilgi ve alaka uyandıran bir konudur. Etkisi siyasetten popüler kültüre kadar farklı alanlarda hissedildi ve etkisi herhangi bir azalma emaresi göstermiyor. Bu makalede, Tacikistan'daki Yahudilerin tarihi'in önemini ve kapsamını derinlemesine inceleyeceğiz, çeşitli alanlardaki etkilerini ve sonuçlarını analiz edeceğiz. Tacikistan'daki Yahudilerin tarihi, kökeninden bugünkü evrimine kadar tartışmalara ve ihtilaflara yol açmış, bu da onun doğasını ve çağdaş toplum üzerindeki etkisini anlamayı önemli hale getirmiştir.
Tacikistan'daki Yahudilerin tarihi uzun ve çeşitli bir geçmişe sahiptir. Tacikistan Yahudilerinin çoğu köken olarak Buhara Yahudisidir.[1]
Tarihçe
Yahudiler ilk olarak MÖ 2. yüzyılda, bugün Tacikistan olarak bilinen Buhara Emirliği'nin doğusuna vardı. komünistlerin başa gelmesiyle ülke cumhuriyetlere bölündü ve Tacikistan'a 1924'te Özbekistan dahilinde özerklik tanındı. 1929'da ise tam yetkili cumhuriyete döndü.
Tacikistan'ın gelişmesi için Sovyet otoriteleri bölgeye göçü teşvik etti. Bu göçmenler arasında Özbekistan'dan binlerce Yahudi de vardı. Çoğu Yahudi Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'ye yerleşip Duşanbe Sinagogu'nu kurdular. II. Dünya Savaşı sırasında ise Aşkenazlardan oluşan ikinci bir Yahudi göç dalgası gerçekleşti.
1970'lerde, gidebilenler, Tacikistan'ın içinde bulunduğu SSCB'den ayrılıp ABD ve İsrail'e göç etti. 1980'lerin sonlarında ise Tacikistan Yahudilerinin çoğu ülkeden ayrılmıştı. 1991'de SSCB'nin çökmesiyle Tacikistan bağımsızlığını kazandı ve ülkede iç savaş çıktı. 1992-1993'te ülkedeki birkaç bin Yahudinin çoğu İsrail ve ABD'ye tahliye edildi. Ardından bulundukları ülkenin vatandaşlığına geçerek Tacikistan'la olan bağları koptu.
1990'larda ülkede kalan 1000 civarındaki Yahudinin birçoğu Tacikistan'dan ayrıldı. Yahudi cemaatinin başına gelen en trajik olaylardan biri gazeteci Meirkhaim Gavrielov'un 1998'de öldürülmesiydi. 1 Ocak 2002 itibarıyla Tacikistan'da sadece 100 Yahudi kaldı,[2] ve bu Yahudilerin çoğu Aşkenaz olup hemen hemen hiç Buhara Yahudisi kalmamıştır.
Duşanbe Sinagogu
2006'da Duşanbe Sinagogu ülkede ayakta kalan tek sinagog olup ibadete açıktı. Fakat Tacikistan hükûmeti Yahudi cemaatine bu sinagogu boşaltmalarını emredip başkanlık sarayı inşa etmeye karar verdi. Cemaate ait mikve, kaşer kasap ve birkaç sınıfın yıkılmasından sonra uluslararası protestolar nedeniyle yıkımlar Şubat 2006'da geçici olarak durduruldu. Sinagog, belediye mahkemesi kararınca Haziran 2008'de yıkılıp cemaat Duşanbe'nin batısına gönderildi ve burada uluslararası Yahudi örgütlerden ve özel bağışlarla toplanacak paralarla bir sinagog inşa edilmesine izin verildi. Bu olaylar sebebiyle ABD ve İsrail'de yaşayan Tacik kökenli Yahudiler Tacikistan hükûmetine karşı olumsuz düşünceler içerisindedir.
Yeni Duşanbe sinagogu 4 Mayıs 2009'da bir iş insanı olan Devlet Başkanı İmamali Rahman'ın kayınbiraderi Hasan Assadullozoda'nın bağışladığı binada açıldı.[3][4] Açılış törenine ABD elçisi Tracey Ann Jacobson, Tacik Kültür Bakanlığı başkan vekili Mavlon Mukhtorov ve İmam Habibullo Azamkhonov katıldı.[3][5]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ David Levinson (1998). Ethnic Groups Worldwide: A Ready Reference Handbook. Greenwood Press. ISBN 1-57356-019-7.
- ^ Estimated Jewish population in Asia 13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. as of 1 January 2002. Retrieved on 9 June 2009.
- ^ a b New Synagogue Opens in Dushanbe 24 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radio Free Europe, 5 May 2009. Retrieved on 9 June 2009
- ^ New synagogue of Dushanbe to open soon 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., AsiaNews.it, 3 March 2009. Retrieved on 9 June 2009
- ^ Opening Ceremony of Dushanbe's New Synagogue 15 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., U.S. Embassy in Tajikistan, 2009 press releases. Retrieved on 9 June 2009
