Yalta Konferansı

Yalta Konferansı dünyasında farklı açılardan yaklaşılabilecek çok çeşitli görüş ve bakış açıları bulunmaktadır. Toplum üzerindeki etkisinden tarihteki önemine kadar Yalta Konferansı zaman içinde araştırma ve tartışma konusu olmuştur. Bu makalede, Yalta Konferansı'in çeşitli yönlerini inceleyeceğiz, farklı bağlamlardaki etkisini ve günlük yaşamdaki rolünü analiz edeceğiz. Ek olarak, Yalta Konferansı'in zaman içinde nasıl geliştiğini ve giderek değişen bir dünyada geleceğin onu neler beklediğini inceleyeceğiz. Bu kapsamlı analiz aracılığıyla, geniş bir yelpazedeki insanlar için güncel ve heyecan verici olmaya devam eden bir konuya ışık tutmayı amaçlıyoruz.

Yalta Konferansı
Yalta Konferansı'ndaki "Üç Büyükler", Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt ve Joseph Stalin
Harita
Orijinal adı Ялтинская конференция
Tarih4–11 Şubat 1945
MekânLivadya Sarayı
Konum Yalta, Sovyetler Birliği
TürKonferans
NedenAvrupa'nın savaş sonrası yeniden yapılandırılması
KatılanlarSovyetler BirliğiJoseph Stalin
Birleşik KrallıkWinston Churchill
Amerika Birleşik DevletleriFranklin D. Roosevelt

Yalta Konferansı ya da Kırım Konferansı (İngilizce: Yalta Conference, Rusça: Ялтинская конференция / Yaltinskaya konferentsiya), II. Dünya Savaşı sırasında 4 Şubat 1945 - 11 Şubat 1945 tarihleri arasında SSCB'nin önde gelen tatil yeri Yalta'nın 3 kilometre güneyinde bulunan Livadia Sarayı'nda düzenlenen ve Churchill (Birleşik Krallık Başbakanı), Roosevelt (Amerika Birleşik Devletleri Devlet Başkanı) ve Stalin (Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri ve SSCB Halk Komiserleri Kurulu Başkanı) olmak üzere "Üç Büyük"'ün (Big Three) katıldığı konferanstır.[1]

Konferansın başlıca konuları, Polonya topraklarının değişimi, Almanya'nın bölünmesi ve SSCB'nin Japon İmparatorluğu'na savaş ilan etmesiydi.

Birleşmiş Milletler’deki veto yetkisi de bu konferansta kararlaştırıldı. Bunun haricinde gizli oturumlarla özellikle İsrail yanlısı toprak paylaşımlarının yapıldığı yeni bir dünya düzeninin temellerinin atıldığı ifade edilmektedir.

Soğuk Savaş (1945-1991) sırasında ABD ve SSCB, hegomonya alanlarındaki ülkelerin kamp değiştirmesini önleyen bir mutabakata varmışlardır. Bu mutabakat zeminini II. Dünya Savaşı sonrasının küresel güçler ve jeostratejik akslar dengesini belirleyen anlaşmalardan birisi de Yalta'dır. (Diğeri Potsdam Konferansı'dır)[2]

Önemli başlıklar

  • Nazi Almanyası'nın kayıtsız şartsız teslim olmasının önceliği konusunda mutabakata varılması. Savaştan sonra Almanya ve Berlin dört işgal bölgesine bölünecek.
  • Stalin, Amerikan ve İngiliz işgal bölgelerinden oluşması halinde Fransa'nın Almanya'da dördüncü bir işgal bölgesine sahip olacağını kabul etti.
  • Almanya silahsızlandırılacak ve Nazilerden arındırılacaktı. Müttefikler, Yalta Konferansı'nda Almanya'nın olası bir askeri canlanmasına karşı güvenceler sağlamayı, Alman militarizmini ve Nazi genelkurmayı ortadan kaldırmayı, Almanya'nın Nazilerden arındırılmasını sağlamayı, savaş suçlularını cezalandırmayı ve Almanya'yı silahsızlandırmayı ve askerden arındırmayı kararlaştırdılar.[3]
  • Alman savaş tazminatlarının bir kısmı zorunlu çalışma şeklinde olacaktı. Zorunlu çalıştırma, Almanya'nın kurbanlarına verdiği zararı onarmak için kullanılacaktı.[4]
  • Sovyetler Birliği sınırları içinde bulunacak bir tazminat konseyinin kurulması.
  • Polonya'nın statüsü görüşüldü. Sovyetler Birliği tarafından "daha geniş bir demokratik temelde" kurulan Polonya Cumhuriyeti Komünist Geçici Hükümeti'nin tanınması kabul edildi.[5]
  • Polonya'nın doğu sınırı Curzon Hattı'nı takip edecek ve Polonya batıda Almanya'dan toprak tazminatı alacaktı.
  • Stalin, Polonya'da serbest seçimlere izin vereceğine söz verdi.
  • Roosevelt, Stalin'den Birleşmiş Milletler'e katılma sözü aldı.
  • Stalin, 16 Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin tamamının BM üyeliğine kabul edilmesini talep etti. Bu da dikkate alındı, ancak 14 cumhuriyet reddedildi. Roosevelt ve Churchill, Ukrayna ve Beyaz Rusya'nın üyeliğini kabul ettiler. Roosevelt ek oylar talep ederken, Churchill prensipte kabul etti ve Stalin Sovyetler Birliği'ne eşit olmak için iki ek oy önerdi, ancak Amerika Birleşik Devletleri nihayetinde birden fazla oy talep etmedi.[6]
  • Stalin, "Almanya teslim olduktan ve Avrupa'daki savaş sona erdikten iki veya üç ay sonra" Japon İmparatorluğu'na karşı savaşa girmeyi kabul etti. Sonuç olarak Sovyetler Güney Sahalin ve Kuril Adaları'nı ele geçirecek, Dalian limanı uluslararasılaşacak ve Sovyetlerin Port Arthur üzerindeki kiralama hakkı geri verilecekti.[7]
  • Japonya'nın bombalanması için, ABD Hava Kuvvetleri B-29'larının Komsomolsk - Nikolaevsk bölgesindeki Amur Nehri ağzına yakın bir yere konuşlandırılması konusunda anlaşmaya varıldı, ancak bu gerçekleşmedi. General Aleksei Antonov ayrıca Kızıl Ordu'nun ilk hedeflerinden biri olarak Sahalin Adası'nın güney yarısını alacağını ve Kamçatka'yı savunmak için Amerikan yardımının arzu edilir olacağını söyledi.[8]
  • Nazi savaş suçluları, suçlarının işlendiği topraklarda bulunup yargılanacaktı. Nazi liderleri idam edilecekti.
  • "Almanya'nın Parçalanması Komitesi" kurulacaktı. Amacı, Almanya'nın birkaç ülkeye bölünüp bölünmeyeceğine karar vermekti. Aşağıda bölme planlarına ait bazı örnekler gösterilmektedir:

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Yalta Konferansı ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
  1. ^ "Yalta Conference | Summary, Dates, Consequences, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022. 
  2. ^ "Yalta Konferansı - Önemi & Sonuçları". Osmanlı, Cumhuriyet Dönemi Barış & Ateşkes Antlaşmaları. 13 Kasım 2020. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022. 
  3. ^ Lewkowicz, Nicolas (2008). The German Question and the Origins of the Cold War. Milan: IPOC. s. 73. ISBN 978-88-95145-27-3. 
  4. ^ Pavel Polian. Against Their Will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR. Central European University Press 2003 963-9241-68-7 pp. 244–49
  5. ^ Osmańczyk, Edmund (2003). Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: T to Z. Taylor & Francis. s. 2773. ISBN 978-0-415-93924-9. 
  6. ^ "Historical Documents - Office of the Historian". United States Department of State. 19 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2024. 
  7. ^ "Agreement Regarding Japan," Protocol Proceedings of the Crimea Conference (February 11, 1945). Online 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  8. ^ Ehrman 1956.
  9. ^ Ottens, Nick (18 Kasım 2018). "How Germany Was Divided: A History of Partition Plans". 18 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2025.